Nhộn nhịp leo núi hái trà Mã Dọ

09:46 21/01/2025

Cứ vào tiết lập xuân, người dân xã Xuân Lộc, thị xã Sông Cầu (Phú Yên) lại kéo nhau lên các ngọn núi trên đỉnh Cù Mông hái trà Mã Dọ.

Nhộn nhịp leo núi hái trà Mã Dọ - Ảnh 1.

Trà Mã Dọ là giống trà rừng nên số lượng rất ít, khai thác theo mùa nên giá cao - Ảnh: NGỌC CHUNG

Đây là một loại trà xanh mọc tự nhiên trên các đỉnh núi cao từ 500 - 700m so với mặt nước biển, ở các đỉnh núi giáp ranh giữa tỉnh Phú Yên và Bình Ðịnh.

Ông Từ Văn Mười (xã Xuân Lộc) cho hay gia đình ông có hàng chục năm leo núi hái trà Mã Dọ, giống trà rừng mọc tự nhiên trên các dãy núi cao nên số lượng không nhiều. Bình quân mỗi ngày một người đi hái trà chuyên nghiệp cũng chỉ hái được khoảng 1 - 4kg trà tươi (4kg trà tươi làm được 1kg trà khô), người không chuyên chỉ được phân nửa.

"Bây giờ trà vẫn đang ngủ đông, ra Tết mới hái rộ. Do số lượng hái không được nhiều nên khi có khách đặt mua, tôi gom đủ số lượng sẽ gọi báo lại", ông Mười nói và cho biết giá trà khô đang vào khoảng 3 triệu đồng/kg nhưng muốn mua phải đặt trước cả tháng mới có hàng.

Theo ông Mười, trà Mã Dọ sau khi hái về, sẽ chọn những búp trà non xé nhỏ rồi rải ra phơi cho héo và được vò, chà cho đến khi ngọn trà nhàu nát sẽ được ủ chín trong 3 - 4 giờ. Trà được phơi nắng cho chín tới, có mùi thơm là đạt. Toàn bộ công đoạn phơi trà, sao trà, đóng gói đều được gia đình thực hiện thủ công.

Ðiểm khác biệt của trà Mã Dọ là lá trà khô có màu đen, khi pha sẽ ra màu đen rồi nhạt dần thành màu hồng. Khi uống, trà có vị chát nhẹ hậu ngọt, hương thơm rất đặc trưng.

Bà Trần Thị Loan (thôn Long Thạnh, xã Xuân Lộc) cho hay số gốc trà tự nhiên chỉ còn rất ít, đến mùa nhiều người dân phải leo núi cả ngày trời để tranh nhau hái trà. "Tôi cũng ươm cây đem từ rừng về trồng trong vườn nhà mấy gốc trà, cũng gần hai năm nay rồi nhưng đưa xuống dưới này cây không phát triển bằng", bà Loan nói.

Nghiên cứu nhân giống trà Mã Dọ

Ông Nguyễn Thành Sơn - chủ tịch UBND xã Xuân Lộc - cho hay đầu xuân là thời điểm trà Mã Dọ nảy mầm non nhiều nhất. Người hái trà Mã Dọ vào đúng dịp này cho thu nhập rất khá vì là giống trà tự nhiên khai thác theo mùa nên giá thành luôn cao, lên tới 3 triệu đồng/kg trà khô.

"Địa phương đang liên kết, hỗ trợ các trung tâm khoa học tiến hành nghiên cứu, nhân giống trà Mã Dọ tiến đến sản xuất sản phẩm mang tính đặc trưng của địa phương", ông Sơn nói và cho biết do cây trà Mã Dọ tự nhiên mọc ở các vùng núi cao nên công tác bảo tồn khó khăn. Tuy nhiên, những người hái trà đã nhận thấy lợi ích kinh tế của cây trà này nên cũng dần có ý thức bảo vệ để khai thác, không chặt phá như trước.