Nga - Mỹ kết thúc đàm phán ở Riyadh: Khởi đầu cho cuộc mặc cả mới

Chuyên gia nhận định các bên sẽ không công khai ngả bài, nhưng chắc chắn phía Mỹ sẽ đề xuất một số hình thức trao đổi.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio (ngồi giữa bên trái) và Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov (ngoài cùng bên phải) cùng các thành viên khác dự đàm phán tại Cung điện Diriyah, Riyadh, Saudi Arabia vào ngày 18-2 - Ảnh: Reuters

Đàm phán cấp cao Nga - Mỹ ngày 18-2 thu hút sự quan tâm khắp thế giới không chỉ vì đây là lần đầu tiên ngoại trưởng Nga đối thoại với người đồng cấp Mỹ kể từ lần cuối hai ngoại trưởng Mỹ - Nga gặp nhau vào tháng 3-2023 ở New Delhi, mà còn vì bối cảnh kịch tính của cuộc gặp.

Phái đoàn Nga và Mỹ đến thủ đô của Saudi Arabia khi dư chấn của biến động quan hệ Mỹ - châu Âu từ Hội nghị an ninh Munich hồi cuối tuần qua (từ 16 đến 18-2) vẫn còn lan tỏa.

Hội nghị đã bộc lộ rạn nứt trong quan hệ của lãnh đạo Mỹ và châu Âu về nhiều vấn đề: quan điểm an ninh, chiến sự Ukraine, góc nhìn dân chủ, chuyện nhập cư. Tờ Financial Times còn bình luận "giờ đây châu Âu đang xem Mỹ là đối thủ".

Vòng ngoại giao toàn diện đầu tiên

Sáng kiến của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tập hợp các nhà lãnh đạo của tám nước châu Âu tại Hội nghị thượng đỉnh Paris ngày 17-2 để xây dựng các đảm bảo an ninh cho Ukraine đã kết thúc mà không ra một tuyên bố nào.

Trong khi đó, những đồn đoán về việc thành lập lực lượng gìn giữ hòa bình châu Âu, trong đó có cả khả năng triển khai lực lượng quân sự Đức tại Ukraine, khiến chính Thủ tướng Đức Olaf Scholz cũng lấy làm "bực mình" vì "còn quá sớm và không phù hợp" để nói chuyện đàm phán hòa bình "sau lưng Ukraine".

Trong lúc EU vẫn chưa thống nhất được đối sách, thì tại Riyadh, vòng một đàm phán cấp cao Mỹ - Nga đã khởi động ngày 18-2. Phía Nga có Ngoại trưởng Sergei Lavrov và Trợ lý tổng thống Yuri Ushakov. Phía Mỹ có Ngoại trưởng Mark Rubio, Cố vấn an ninh quốc gia Mike Waltz và Đặc phái viên Nhà Trắng về Trung Đông Steve Witkoff.

Nhà khoa học chính trị Nga Anastasia Gafarova bình luận trên Gazeta.ru: "Thành phần của đoàn đàm phán nói lên nhiều điều - cả hai phía bao gồm những chuyên gia về chiến lược và ngoại giao hơn là quốc phòng, an ninh và các hoạt động quân sự. Cuộc họp ở Riyadh là vòng ngoại giao toàn diện đầu tiên, nơi các bên sẽ cố gắng trình bày lập trường khởi đầu đầy đủ nhất cho đối thoại".

Giờ chót, theo Đài CNN, Tổng giám đốc điều hành Quỹ đầu tư trực tiếp Nga (RDIF) Kirill Dmitriev được đưa vào thành phần đàm phán của đoàn Nga để khôi phục mối quan hệ kinh tế. Ngay tối 17-2, ông Kirill Dmitriev cho biết đã gặp một số thành viên trong nhóm của Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Riyadh.

Đánh giá sơ bộ các cuộc làm việc với đối tác Mỹ, ông Kirill Dmitriev nói trên CNN: "Tất cả những gì tôi có thể nói là họ là những người giải quyết vấn đề tuyệt vời".

Ông Dmitriev phủ nhận việc Nga sẽ tìm cách nới lỏng lệnh trừng phạt trong cuộc họp, lưu ý rằng việc hợp tác chung có thể mang lại lợi ích cho cả nền kinh tế Nga và Mỹ. Báo Tin Tức (Nga) dẫn lời ông Kirill Dmitriev cho biết các doanh nghiệp Mỹ đã mất 300 tỉ USD do rời khỏi thị trường Nga.

Khôi phục quan hệ Nga - Mỹ

Về mặt chính thức, theo ông Yuri Ushakov (trợ lý tổng thống Nga), tại Riyadh, phái đoàn Nga và Mỹ sẽ thảo luận về việc khôi phục quan hệ song phương cũng như việc tổ chức các cuộc đàm phán giữa hai tổng thống.

Trong đàm phán lâu dài, theo bà Anastasia Gafarova, chiến lược của phía Mỹ có vẻ như đang chuyển hướng từ "hòa bình từ quan điểm vũ lực" sang một đề xuất trọn gói bao gồm "cả lợi ích và đe dọa".

Bà nhận định: "Các bên sẽ không công khai ngả bài, nhưng chắc chắn rằng phía Mỹ sẽ đề xuất một số hình thức trao đổi. Đối với Mỹ, điều quan trọng không chỉ là nhanh chóng hòa giải các bên ở Ukraine mà còn phải đạt được sự nhượng bộ từ Nga về Iran và Trung Quốc, các vấn đề hậu cần, nguồn cung cấp năng lượng".

Người đứng đầu Hội đồng Chính sách đối ngoại và quốc phòng Nga Fyodor Lukyanov lưu ý rằng đàm phán Riyadh là những đàm phán đầu tiên sau một thời gian dài có thể mang tính cụ thể và có ý nghĩa, không giống như các cuộc tiếp xúc với chính quyền Biden trước khi "chiến dịch quân sự đặc biệt" bắt đầu.

Ông Lukyanov cho biết: "Dưới thời ông Biden, đàm phán của Mỹ được thiết lập theo cách mà phe còn lại phải nghiêng theo lập trường của Mỹ". Nay, theo ông, "có lý do để tin rằng người Mỹ đã sẵn sàng thay đổi cách tiếp cận vốn không hề thay đổi trong suốt thời hậu Chiến tranh lạnh. Vào thời điểm đó, chúng tôi không thảo luận về tính hợp pháp của việc mở rộng NATO và vấn đề hiện diện của Mỹ ở một số quốc gia gần Nga".

Nhà Hoa Kỳ học Konstantin Blokhin đồng tình với lập luận Washington đã thay đổi cách tiếp cận. Ông nhận định trên RIA Novosti: "Lập trường của Mỹ về Ukraine đã chuyển từ việc gây ra một thất bại chiến lược dưới thời ông Joe Biden sang đóng băng xung đột dưới thời ông Trump...

Trong khi ông Biden không muốn gặp Nga chút nào, thì những quan chức Mỹ hiện nay đã sẵn sàng đàm phán. Vấn đề chỉ còn là về các điều khoản nào và các cuộc đàm phán này sẽ kết thúc như thế nào".