Vì sao Hà Nội đề xuất tăng mức phạt vi phạm giao thông?

Việc tăng mức phạt nhằm cụ thể hóa Luật Thủ đô, hướng tới mục tiêu giảm ùn tắc, tai nạn, từng bước xây dựng văn hóa giao thông, theo UBND TP Hà Nội.

UBND TP Hà Nội đang lấy ý kiến cho dự thảo Nghị quyết quy định mức tiền phạt đối với một số hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn. Có 107 hành vi vi phạm giao thông đề xuất nâng mức phạt gấp 1,5-2 lần so với Nghị định 168/2024.

Đơn cử hành vi điều khiển ôtô không đi bên phải theo chiều đi của mình; đi không đúng phần đường hoặc làn đường quy định (làn cùng chiều hoặc làn ngược chiều) bị đề nghị phạt 8-12 triệu đồng, gấp đôi quy định hiện hành. Hay hành vi điều khiển ôtô trên đường mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá 80 mg/100 ml máu hoặc vượt quá 0,4 mg/lít khí thở bị đề nghị phạt 45-60 triệu đồng, gấp 1,5 quy định hiện nay.

Ùn tắc tại nút giao Dương Đình Nghệ - đường Mễ Trì - Vành đai 3. Ảnh: Thanh Hải

Lý giải cho đề xuất tăng mức phạt, trong dự thảo tờ trình nghị quyết, UBND TP Hà Nội dẫn Luật Thủ đô được Quốc hội thông qua tháng 6/2024, có hiệu lực từ 1/1/2025, giao cho HĐND thành phố quy định mức tiền phạt cao hơn nhưng không quá hai lần mức phạt chung do Chính phủ quy định và không vượt quá mức phạt tối đa theo quy định pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ.

Hà Nội rộng 3.359 km2, dân số 8,5 triệu, là nơi đặt trụ sở các cơ quan trung ương, ngoại giao, tổ chức quốc tế, là đầu mối giao thông quan trọng với đủ loại hình đường bộ, đường sắt, đường thủy và đường hàng không. Những yếu tố trên tạo nên sự đa dạng về loại hình, phương tiện với mật độ cao, liên tục dẫn đến sự phức tạp về giao thông, khác với tỉnh thành khác.

"Nhưng quy định xử phạt hành chính trong giao thông đường bộ vẫn tương tự địa phương khác. Do đó cần thiết phải có quy định, chế tài mang tính chất đặc thù, riêng biệt của Thủ đô", tờ trình dự thảo nghị quyết nêu.

UBND TP Hà Nội đánh giá ý thức của người tham gia giao thông còn hạn chế, tình trạng người vi phạm vẫn tiếp diễn, lặp lại đối với một số hành vi vi phạm như: Không chấp hành vạch kẻ đường, biển báo hiệu, không đội mũ bảo hiểm, đi ngược chiều, đi vào đường cấm, sai làn đường... Tình trạng thanh thiếu niên tụ tập chạy xe gây mất trật tự công cộng có nhiều diễn biến phức tạp, ảnh hưởng đến tình hình trật tự an toàn giao thông và gây tâm lý bất an cho người dân.

Tình trạng xe máy đi vào làn đường ưu tiên của xe buýt nhanh BRT tuyến Kim Mã - Yên Nghĩa khá phổ phiến. Ảnh: Võ Hải

Hạ tầng và giao thông công cộng của thành phố chưa đáp ứng nhu cầu. Trả lời báo chí trước đó, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải Nguyễn Phi Thường cho rằng một trong những nguyên nhân gây ùn tắc giao thông trên địa bàn hiện nay là đầu tư phát triển hạ tầng không theo kịp tốc độ gia tăng của phương tiện cá nhân.

Ông Thường dẫn chứng thành phố quy hoạch 7 đường vành đai, nhưng chưa tuyến nào hoàn chỉnh. Vành đai 2 còn đoạn Ngã Tư Sở - Cầu Giấy chưa được mở rộng đường dưới thấp và làm đường trên cao. Vành đai 2,5 có 7 đoạn và mới thông được vài đoạn. Vành đai 3 còn phía ở huyện Đông Anh chưa đầu tư. Vành đai 3,5 cũng rơi vào tình trạng "xôi đỗ", cầu nằm trên tuyến là Thượng Cát, Ngọc Hồi chưa đầu tư. Vành đai 4 đang triển khai. "Đường vành đai 3 hiện nay quá tải gấp 6 lần lưu lượng thiết kế, dù không giờ cao điểm vẫn tắc", ông Thường nói.

Trong khi đó tốc độ gia tăng phương tiện cá nhân ở Hà Nội là 4-5%/năm, riêng ôtô tăng 10%, mỗi năm tăng 250.000 đến 300.000. Thành phố hiện có hơn 9,2 triệu phương tiện, xe máy chiếm trên 86% (chưa bao gồm xe của các cơ quan trung ương). Trong đó có 1,1 triệu ôtô, 6,9 triệu xe máy và khoảng 1,2 triệu phương tiện từ các tỉnh, thành phố khác lưu thông trên địa bàn.

"Nếu phương tiện tăng như hiện tại cần mức cung cấp hạ tầng tăng theo khoảng 12%, trong khi thực tế chỉ tăng 0,3% dẫn tới hạ tầng cứ chới với đuổi theo và chẳng bao giờ kịp", ông Thường nói.

Những hạn chế trên dẫn đến ùn tắc và tai nạn giao thông gia tăng. Theo ông Thường, năm 2024 Sở Giao thông Vận tải phối hợp với các đơn vị có liên quan xử lý được 13/33 điểm ùn tắc, nhưng cũng trong năm 2024 lại phát sinh thêm 16 điểm mới, đưa số điểm hiện nay lên 36. Ngoài ra, qua rà soát thành phố còn trên 230 điểm có nguy cơ ùn tắc, phải có phương án xử lý.

Thống kê số điểm ùn tắc giao thông từ năm 2017 đến 2024. Nguồn: Sở Giao thông Vận tải Hà Nội

Thống kê của thành phố cho thấy tai nạn giao thông trên địa bàn luôn ở con số cao, năm 2023 xảy ra gần 1.250 vụ làm 710 người chết, năm 2024 xảy ra 1.500 vụ làm 700 người chết. Tỷ lệ các vụ tai nạn liên quan đến xe máy chiếm khoảng 62%, các lỗi phổ biến gồm không chú ý quan sát (21%), lưu thông không đúng phần đường quy định (gần 7,5%), chuyển hướng không đảm bảo an toàn (2,6%).

Ngày 26/12/2024, Chính phủ ban hành Nghị định 168/2024 quy định xử phạt vi phạm hành chính về trật tự an toàn giao thông trong lĩnh vực giao thông đường bộ; trừ điểm, phục hồi điểm giấy phép lái xe, trong đó đã tăng nặng mức phạt đối với một số hành vi vi phạm.

Qua đánh giá thực tiễn và tình hình vi phạm trật tự an toàn giao thông trên địa bàn, UBND TP Hà Nội cho rằng cần tiếp tục tăng nặng đối với một số hành vi vi phạm để nâng cao ý thức tự giác chấp hành của người tham gia giao thông, từng bước hình thành văn hóa giao thông, kiềm chế và làm giảm ùn tắc, tai nạn.

Võ Hải