Ứng phó “bão chồng bão”: Phó Thủ tướng yêu cầu chuẩn bị kịch bản xấu nhất

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu các bộ, ngành, địa phương huy động tối đa lực lượng, chủ động kịch bản ứng phó bão số 11 theo phương châm “4 tại chỗ,” không để bị động trước tình huống thiên tai cực đoan.

Các bộ ngành, địa phương dự họp về ứng phó cơn bão Matmo. (Ảnh: Văn Điệp/TTXVN)

Chiều 3/10, tại Trụ sở Chính phủ, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo Phòng thủ dân sự quốc gia, chủ trì cuộc họp trực tiếp, kết hợp trực tuyến với các thành viên Ban Chỉ đạo, lãnh đạo Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố nhằm triển khai ứng phó với bão số 11 (bão Matmo).

Cảnh giác cao, chuẩn bị chống bão toàn diện

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp. (Ảnh: Văn Điệp/TTXVN)

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh: Bão số 11 hết sức nguy hiểm, là "thiên tai chồng thiên tai."

Bài học từ bão số 9, số 10 cho thấy, bão ngày càng bất thường, tốc độ di chuyển và cường độ tăng nhanh, gây khó khăn lớn cho công tác ứng phó. Các địa phương cần nhận thức rõ tính chất đặc biệt phức tạp của tình hình để có biện pháp kịp thời, không chủ quan.

Trước tình huống có ba cơn bão đổ bộ liên tiếp, kèm theo nhiều loại hình thiên tai, các cơ quan dự báo cần tiếp tục cập nhật, kết hợp dự báo quốc tế với kinh nghiệm thực tiễn, chuẩn bị cho tình huống "bão chồng bão, đa thiên tai."

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hoàng Hiệp phát biểu. (Ảnh: Văn Điệp/TTXVN)

Sau bão số 10, nhiều đoạn đê sông, đê biển còn yếu, Phó Thủ tướng yêu cầu, trong hai ngày trước bão đổ bộ, các địa phương phải huy động lực lượng xử lý ngay. Vùng núi trung du Bắc Bộ là khu vực đặc biệt nguy hiểm bởi nhiều nơi chưa khắc phục hết thiệt hại, công tác tìm kiếm cứu nạn còn dang dở, nay lại đối mặt mưa lớn.

Vì vậy, Phó Thủ tướng yêu cầu cơ quan khí tượng-thủy văn cần khoanh định chính xác khu vực mưa lớn, tính toán cả lượng nước đổ về từ thượng nguồn.

Các địa phương phải khoanh vùng nguy cơ sạt lở, di dời dân khỏi điểm xung yếu, sử dụng trường học kiên cố làm nơi tránh trú, đảm bảo lương thực, y tế dài ngày.

Chính quyền địa phương, công an, quân đội phải kiên quyết cưỡng chế di dời trong trường hợp người dân không chấp hành, đồng thời bảo đảm an toàn tài sản, tàu thuyền để bà con yên tâm.

Về bảo đảm an toàn hồ đập, thủy điện, thủy lợi, Phó Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường chịu trách nhiệm điều tiết, kiểm soát, quyết định thời điểm xả lũ, cắt lũ, không để "lũ chồng lũ, ngập lụt nghiêm trọng ở đô thị;" đề nghị tăng cường trao đổi thông tin với phía Trung Quốc về thủy văn các lưu sông bên kia biên giới, đặc biệt dữ liệu xả lũ.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phát biểu chỉ đạo cuộc họp. (Ảnh: Văn Điệp/TTXVN)

Bộ Quốc phòng bổ sung xuồng, cano cho các tỉnh miền núi để ứng cứu khi bị lũ lụt cô lập, chia cắt. Các lực lượng thực hiện phương châm "4 tại chỗ," mang theo lương thực, nước uống, y tế, xăng dầu, thiết bị thông tin để duy trì kết nối.

Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng rà soát toàn bộ hạ tầng điện, giao thông, công trình xây dựng để có thể thích ứng với cấp độ bão ngày càng mạnh.

Riêng với Hà Nội, cần có kịch bản chống ngập, không lấp hồ, sông; quy hoạch thêm không gian chứa nước tạm thời, kể cả dưới sân vận động, trường học.

Liên quan đến việc xây dựng quy trình ứng phó khi xảy ra bão, lũ, thiên tai chồng thiên tai, Phó Thủ tướng cho biết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã đưa ra khung phân loại cấp độ thiên tai và cách tiếp cận ứng phó dựa vào cấp độ để huy động, bố trí lực lượng; do đó, cần ban hành thành các quy chuẩn, văn bản pháp lý để đảm bảo thực thi.

Trong đó, tất cả các khâu (từ lực lượng tại chỗ; công tác dự báo; phương án trước, trong và sau bão; ứng phó từng loại thiên tai cụ thể) đều phải có phương án và kịch bản.

"Đây là yêu cầu bắt buộc, phải quy trình hóa và đưa thành văn bản pháp lý để triển khai. Mỗi địa phương, bộ, ngành phải có phương án cụ thể. Mỗi địa bàn phải có một người toàn quyền chỉ đạo, phân công nhiệm vụ rõ ràng ngay từ đầu," Phó Thủ tướng nói.

Phó Thủ tướng cũng lưu ý, khi chống bão, phải chống trước, trong và sau bão, nhất là với các hiện tượng thiên tai đi kèm, nối tiếp hoặc phát sinh sau bão.

Đơn cử như tình trạng ngập lụt tại Hà Nội hay các đô thị lớn, cũng phải có kịch bản "4 tại chỗ," điều tiết giao thông, bảo đảm hạ tầng điện, hoạt động của các trường học, đơn vị... để giảm thiệt hại.

Cơ quan dự báo có cảnh báo cụ thể về ngập úng đô thị, chỉ rõ phương án, kịch bản chống ngập và thiệt hại.

"Phải lấy kịch bản xấu nhất để dự báo. Dự báo càng chính xác, cảnh giác cao, chuẩn bị toàn diện và đồng bộ thì thiệt hại càng ít," Phó Thủ tướng yêu cầu.

Hai kịch bản đổ bộ của bão số 11

Trước đó, báo cáo tại cuộc họp, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia Mai Văn Khiêm cho biết, dự báo chiều tối 3/10, bão đi vào vùng biển phía Đông khu vực giữa Biển Đông trở thành cơn bão số 11 trong năm 2025.

Bão di chuyển nhanh, tiếp tục mạnh lên và đạt cường độ mạnh nhất cấp 12, giật cấp 14-15 trên khu vực phía Đông bán đảo Lôi Châu (Trung Quốc).

Nêu hai kịch bản đổ bộ của bão số 11, ông Mai Văn Khiêm cho biết, kịch bản thứ nhất (xác suất khoảng 70-75%), bão sẽ di chuyển theo hướng lệch Bắc nhiều hơn, di chuyển trên đất liền Trung Quốc nhiều hơn (tương tự đường đi của bão số 9).

Vì vậy, khi đến khu vực phía Bắc của tỉnh Quảng Ninh sẽ suy yếu đi từ 2-4 cấp so với thời điểm bão mạnh nhất; vịnh Bắc Bộ gió mạnh cấp 9-10, đất liền Quảng Ninh-Hải Phòng gió mạnh cấp 8-9 và gây mưa to ở Bắc Bộ (trọng tâm là khu vực trung du và vùng núi).

Kịch bản thứ hai cực đoan hơn (xác suất khoảng 25-30%). Bão di chuyển về phía Nam chủ yếu trên biển nên suy yếu ít hơn kịch bản thứ nhất.

Vì vậy, cường độ bão khi đi vào khu vực Quảng Ninh sẽ mạnh hơn so với kịch bản thứ nhất, có thể gây gió mạnh cấp 9-10 (giật cấp 12-14), ảnh hưởng sẽ mở rộng xuống phía Nam (Quảng Ninh-Ninh Bình); mưa cũng sẽ lớn hơn, vùng gió mạnh cũng sâu hơn trong đất liền.

Dự kiến khoảng chiều tối 5/10, bão đi vào vịnh Bắc Bộ. Đến rạng sáng 6/10, bão đổ bộ vào đất liền tỉnh Quảng Ninh.

Từ đêm 5/10 đến hết đêm 7/10, ở khu vực Bắc Bộ, Thanh Hóa và Nghệ An có mưa to đến rất to với lượng mưa phổ biến 100-200mm, cục bộ có nơi trên 300mm; riêng khu vực vùng núi, trung du Bắc Bộ, lượng mưa phổ biến từ 150-250mm, cục bộ có nơi trên 400mm. Cảnh báo nguy cơ mưa có cường suất lớn (trên 200mm trong 3 giờ).

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hoàng Hiệp cho biết, mưa to được dự báo bắt đầu từ tối 6/10, mạnh nhất vào đêm và rạng sáng 7/10. Trọng điểm mưa là các tỉnh: Quảng Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng, Thái Nguyên, Hà Giang.

Khu vực Bắc Ninh và Hà Nội cũng sẽ nằm trong vùng mưa lớn. Đến ngày 7/10, mưa lan xuống Bắc Thanh Hóa và Bắc Nghệ An.

Bão số 11 cũng có khả năng gây ra một đợt lũ mới, từ ngày 6-9/10 với đỉnh lũ từ báo động 2 đến báo động 3, đặc biệt nguy hiểm tại khu vực Đông Bắc Bộ: Quảng Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng, Tuyên Quang, Thái Nguyên.

Dự báo mưa lớn từ thượng nguồn Trung Quốc đổ về có thể làm gia tăng áp lực cho toàn lưu vực sông Lô. Các hồ, đặc biệt là thủy điện nhỏ ở Tuyên Quang (khu vực tỉnh Hà Giang cũ), phải tính toán kỹ phương án vận hành, tuyệt đối không để xảy ra sự cố mất an toàn.

Các địa phương cần tập trung cao nhân lực, vật lực khẩn trương khắc phục hậu quả bão số 10, bởi chỉ cần thêm một trận mưa nhỏ cũng có thể gây sụt lún, sạt lở đất, lũ quét, lũ ống nghiêm trọng...

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp cũng đề nghị các địa phương phải bảo đảm tuyệt đối an toàn công trình xây dựng, đặc biệt là đường cao tốc; khẩn trương kêu gọi tàu thuyền, lồng bè vào nơi tránh trú an toàn, tuyệt đối không để ngư dân chủ quan.

Ngoài gió mạnh và mưa lớn, vấn đề đáng lo ngại nhất hiện nay là hệ thống đê điều và nguy cơ ngập lụt đô thị. Theo đánh giá, đê biển ở Ninh Bình, Nghệ An, Hà Tĩnh đã cơ bản ổn sau khi được gia cố, nhưng hệ thống đê sông tại Hải Phòng, Quảng Ninh, Hưng Yên vẫn còn nhiều điểm yếu.

Sóng lớn và nước biển dâng 3-4m có thể đe dọa nghiêm trọng các cửa sông. Các tỉnh cần bám sát kịch bản, triển khai ngay các phương án hộ đê, bảo đảm an toàn hệ thống đê điều và phòng, chống ngập lụt ở khu vực đô thị.

"Hiệp đồng chặt chẽ, phân công hợp lý"

Phát biểu trực tuyến tại cuộc họp, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Lào Cai Trần Huy Tuấn cho biết, cơn bão số 10 đã gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng trên địa bàn tỉnh và đến nay cơ bản khắc phục, chỉ còn 4 thôn còn bị chia cắt.

Các tuyến quốc lộ và tỉnh lộ đã thông trở lại. Lào Cai xác định nhiệm vụ cấp bách hàng đầu là khắc phục giao thông, vừa để bảo đảm lưu thông hàng hóa, cứu trợ, vừa chủ động phương án ứng phó bão số 11. Tỉnh đang khẩn trương gia cố các vị trí sạt lở, lắp đặt rọ thép để đảm bảo an toàn di chuyển.

Công tác sơ tán dân được triển khai sớm hơn; chuẩn bị sẵn lương thực, thuốc men, nhu yếu phẩm tại chỗ, nhất là ở vùng có nguy cơ chia cắt, theo phương châm "4 tại chỗ;" dự trữ xăng dầu, máy phát điện, đồng thời di chuyển sẵn máy móc, thiết bị, phương tiện cơ giới đến các điểm xung yếu để ứng cứu kịp thời.

Hiện, Quân khu 2 và Công an tỉnh đang duy trì hàng nghìn cán bộ, chiến sĩ thường trực tại các vị trí xung yếu để cùng địa phương khắc phục hậu quả và sẵn sàng ứng cứu khi cần thiết.

Nhấn mạnh nguy cơ lặp lại kịch bản lũ năm 2024, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Lào Cai đề nghị Phó Thủ tướng và Chính phủ sớm có văn bản chỉ đạo chủ hồ Thác Bà hạ mực nước xuống dưới cao trình 57m để bảo đảm dung tích phòng lũ.

Ủy ban Nhân dân tỉnh đã có văn bản gửi đơn vị quản lý hồ, đồng thời cũng chỉ đạo hạ mực nước các hồ thủy điện khác và chủ động bơm tiêu tại những điểm úng ngập. Tuy nhiên cần có sự chỉ đạo trực tiếp của Chính phủ để chủ động ứng phó trước tình hình mưa lũ phức tạp.

Tương tự, lãnh đạo tỉnh Tuyên Quang cho biết hiện đã bố trí lực lượng tại những điểm xung yếu và sẽ tiếp tục bám trụ, bổ sung nhu yếu phẩm, trang thiết bị để sẵn sàng ứng phó với mưa lũ do bão số 11; rà soát các kịch bản, chủ động phương án sơ tán dân tại khu vực nguy cơ mất an toàn; chuẩn bị phương tiện, thuyền, xuồng, lương thực dự trữ; tập kết máy móc thiết bị tại các điểm xung yếu để kịp thời xử lý khi có sự cố.

Báo cáo về tình hình bố trí lực lượng ứng trực sẵn sàng hỗ trợ các địa phương, Thượng tướng Huỳnh Chiến Thắng, Phó tổng Tham mưu trưởng Quân đội Nhân dân Việt Nam cho biết, từ tháng 9/2025 đến nay, nhiều đơn vị quân đội vẫn bám trụ tại cơ sở để trực tiếp tham gia cứu hộ, khắc phục hậu quả bão số 9 và số 10, đồng thời chuẩn bị đối phó với bão số 11.

Các địa phương cần chủ động phối hợp với lực lượng quân đội đóng quân trên địa bàn, qua Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh, để rà soát các khu vực thường xuyên bị chia cắt, bố trí trước cả nhân lực, lương thực, thực phẩm và thông tin liên lạc, "hiệp đồng chặt chẽ, phân công hợp lý" giữa bộ đội và dân quân tự vệ nhằm phát huy tối đa hiệu quả lực lượng sẵn có.

Đối với khu vực ven biển, Thượng tướng Huỳnh Chiến Thắng đề nghị các địa phương kiên quyết không để ngư dân và tàu thuyền ra khơi sau thời điểm có lệnh cấm, "không được chủ quan ra khơi quá sớm ngay sau khi bão đổ bộ dẫn đến thiệt hại đáng tiếc."

Đồng tình với ý kiến này, Thiếu tướng Nguyễn Hồng Nguyên, Phó Chánh Văn phòng Bộ Công an nhấn mạnh, các địa phương phải nghiêm túc rút kinh nghiệm từ các trường hợp đắm tàu, mất tích ngư dân trong bão số 10, kiểm tra, rà soát thật chặt, không để ngư dân ở lại tàu.

Bão số 11 ảnh hưởng đúng khu vực vừa chịu hậu quả nặng nề từ bão số 10. Bộ Công an đã quyết định giữ lại 100% quân số từng tham gia ứng phó bão số 10; đề xuất xây dựng quy trình chuẩn ứng phó hoàn lưu bão mạnh cấp 14-15, xác định rõ trách nhiệm và hành động cụ thể của từng ngành, đặc biệt trong việc xử lý ngập úng đô thị, để tránh tình trạng lúng túng như thời gian qua./.