Từ vụ giúp người gặp nạn, lại bị hành hung ở Bắc Ninh: Làm sao để 'làm ơn không mắc oán'

Sự việc ở Bắc Ninh gây ra sự phẫn nộ trong dư luận vì hành vi côn đồ của nhóm đối tượng đối với ân nhân của mình, tuy nhiên nó cũng đặt ra một câu hỏi lớn: Phải làm gì khi gặp người bị tai nạn?

Báo điện tử Tiền Phong 1

Cứu người- người không trả ơn

Khoảng 23h ngày 7/9/2025, anh Nguyễn Đức Vĩnh (SN 1982), Nguyễn Bá Trung (SN 1988), Nguyễn Bá Thành (SN 1993) và Nguyễn Đức Đại (SN 1987) trú tại thôn Vạn Ty (xã Nhân Thắng, Bắc Ninh) phát hiện 2 nam thanh niên nghi bị tai nạn giao thông trên đường đê sông Đuống. Trong lúc hỗ trợ cấp cứu, họ bị một nhóm người di chuyển tới, tự xưng là người nhà nạn nhân, hành hung vì bị hiểu lầm là người gây tai nạn.

Báo điện tử Tiền Phong 1

Sự việc chỉ dừng lại khi người dân xung quanh hô hoán và báo cho Công an xã Nhân Thắng đến can thiệp. Tuy nhiên, lúc này anh Trung đã bị đánh hôn mê, trật khớp tay, trong tình trạng nguy kịch. Anh Vĩnh bị thương nặng, đứt một bên tai. Anh Thành và anh Đại bị thương nhẹ.

Báo điện tử Tiền Phong anh Vĩnh (trái) và anh Trung sau khi cứu người gặp nạn đã bị đánh oan 1

“Mặc dù chúng tôi đã giải thích rõ sự tình, thậm chí chính nạn nhân cũng xác nhận lại nhưng họ không nghe. Họ hung hãn lao vào đánh chúng tôi", anh Nguyễn Đức Vĩnh kể lại tình huống xảy ra đêm 7/9.

Đối tượng Trịnh Đình Luân (bên trái) và Trịnh Đình Long (bên phải)

Ngay sau đó, 2 đối tượng tham gia vụ hành hung là Trịnh Đình Long (SN 1994) và Trịnh Đình Luân (SN 1991) bị tạm giữ hình sự về hành vi "Cố ý gây thương tích" và "Gây rối trật tự công cộng". Điều đáng nói Trịnh Đình Luân chính là một trong 2 nạn nhân của vụ tai nạn giao thông đang được những người mà Luân tấn công đã giúp đỡ đưa đi cấp cứu.

Sự việc ngay lập tức gây ra sự phẫn nộ trong dư luận vì hành vi côn đồ của nhóm đối tượng đối với ân nhân của mình, tuy nhiên nó cũng đặt ra một câu hỏi lớn: Phải làm gì khi gặp người bị tai nạn?

Thực tế, không ít trường hợp người đi đường sau khi giúp đỡ người tai nạn không những không được cảm ơn mà còn gặp phiền toái.

Anh Phạm Quốc Việt (sinh năm 1987, quê Nam Định) - Đội trưởng Đội Hỗ trợ sơ cứu FAS Angel (Hà Nội) – từng chia sẻ hàng chục thành viên đã rời Đội do không chịu nổi sự đe dọa, thậm chí hành hung của người nhà nạn nhân.

Tháng 6/2022, chồng chị Nguyễn Thị Hồng (Quảng Ninh) gặp một phụ nữ đi xe đạp, va quệt với ô tô khách, nằm bên đường. Một người dừng lại, vẫy xe chồng chị Hồng nhờ đưa nạn nhân đi cấp cứu.Hôm sau, vợ chồng chị Hồng bị công an triệu tập bởi gia đình nạn nhân kiện vì bị cho rằng anh chị đã gây tai nạn cho người phụ nữ. Sau đó không lâu, cơ quan chức năng tìm ra tài xế xe khách gây tai nạn, minh oan cho vợ chồng chị Hồng.

Trước đó, năm 2018 tại TP.HCM, một tài xế xe ôm công nghệ dừng lại hỗ trợ một người bị ngã xe máy trên đường ở Quận 7 (cũ). Tuy nhiên, người nhà của nạn nhân đến hiện trường và cho rằng tài xế gây tai nạn, dẫn đến xô xát. Tài xế bị đánh gây thương tích ở mặt và tay. Vụ việc được giải quyết tại chỗ sau khi công an phường can thiệp.

Chính từ những nỗi hàm oan ấy, nhiều người đi đường dần ngại ngần khi giúp nạn nhân tai nạn vì sợ bị hành hung gây thương tích hay kiện tụng mất thời gian. Thế nhưng, việc cứu người bị nạn trên đường là điều nên làm. Thậm chí cứu giúp người khi đang trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng là nghĩa vụ pháp lý bắt buộc chứ không chỉ là vấn đề đạo đức.

Hậu quả pháp lý ra sao?

Theo Luật sư Đặng Văn Dũng (Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai), Khoản 26 Điều 9 Luật Trật tự, An toàn Giao thông Đường bộ số 36/2024/QH15 ngày 27/6/2024, có hiệu lực từ ngày 01/01/2025 quy định về các hành vi bị nghiêm cấm khi tham gia giao thông đường bộ, trong đó có quy định nghiêm cấm hành vi “khi có điều kiện mà cố ý không cứu giúp người bị tai nạn giao thông đường bộ”.

Căn cứ cụ thể vào mức độ gây ra thiệt hại, hành vi không cứu giúp người gặp nạn có thể bị phạt tiền từ 500 nghìn đến 1 triệu đồng đối với cá nhân, từ 1 - 2 triệu đồng đối với tổ chức (điểm a khoản 7 Điều 11 Nghị định 100/2019/NĐ-CP).

Đặc biệt, Điều 132 Bộ luật Hình sự có quy định tội “Không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng”. Điều luật này quy định, người nào thấy người khác đang trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng mà có điều kiện cứu giúp nhưng không cứu giúp dẫn đến hậu quả người đó chết, thì có thể bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.

Đặc biệt, nếu người không cứu giúp là người đã vô ý gây ra tình trạng nguy hiểm đó, thì mức hình phạt tăng nặng, có thể đến 5 năm tù.

"Đây là tội phạm mang tính không hành động, khi người phạm tội không thực hiện hành vi mà pháp luật đòi hỏi dù biết rõ hậu quả có thể xảy ra nhưng vẫn bỏ mặc, không cứu giúp", Luật sư Dũng chia sẻ.

Luật sư Đặng Văn Dũng – Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai

Thực tế, pháp luật đặt ra tội danh này nhằm bảo đảm rằng mỗi công dân phải có trách nhiệm với tính mạng của người khác, đặc biệt khi mình ở vị trí có thể cứu giúp mà không gặp nguy hiểm đáng kể cho bản thân. Nếu cố tình thờ ơ, không cứu giúp dẫn đến hậu quả chết người, thì hành vi đó không còn đơn thuần là vô cảm xã hội mà đã cấu thành tội phạm.

“Nếu nhóm anh Vĩnh, anh Trung không cứu giúp nạn nhân, họ có thể bị xử phạt hành chính. Nhưng nếu hậu quả nghiêm trọng thì sẽ bị truy tố hình sự, vì nếu được cấp cứu kịp thời, người gặp tai nạn giao thông sẽ có cơ hội giảm bớt nguy hiểm đến tính mạng, sức khỏe”, Luật sư Dũng phân tích.

Điển hình, ngày 31/1/2023, Viện kiểm sát nhân dân huyện Can Lộc (cũ), tỉnh Hà Tĩnh đã khởi tố, cấm đi khỏi nơi cư trú đối với tài xế Nguyễn Thị Hằng (ngụ Nghệ An) về tội “Không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng” theo điều 132 Bộ luật Hình sự. Theo đó, bà Hằng bị cáo buộc rời hiện trường khi thấy anh Nguyễn Công Phường tông vào đuôi ô tô của mình ngã giữa đường. Nạn nhân sau đó bị xe tải cán tử vong.

Hay năm 2019, Tòa án nhân dân (TAND) thị xã Sông Cầu (cũ), Phú Yên đã tuyên phạt bị cáo Nguyễn Văn Sáu theo khoản 1 Điều 132 BLHS 2015 vì “Không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng”. Vụ việc xảy ra khi Nguyễn Văn Sáu chứng kiến một người gặp nạn nhưng không thực hiện bất kỳ hành động nào để hỗ trợ, dẫn đến hậu quả nạn nhân tử vong.

"Luật nhấn mạnh yếu tố “có điều kiện cứu giúp”. Nghĩa là nếu việc cứu giúp người gây nguy hiểm đến tính mạng, sức khỏe hoặc tài sản của mình hoặc người khác thì không bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Nhưng thế nào là yếu tố “có điều kiện cứu giúp” thì vẫn cần phải có những hướng dẫn cụ thể hơn để việc áp dụng pháp luật được thống nhất, tránh việc đánh giá hành vi một cách cảm tính, chủ quan"- Luật sư Đặng Văn Dũng nói .