Từ cậu bé đốn củi thành Lưỡng quốc trạng nguyên Việt - Trung
Mạc Đĩnh Chi (1286-1350) tự là Tiết Phu, quê ở làng Lũng Động, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương. Theo tài liệu của các nhà sử học Đinh Xuân Lâm và Trương Hữu Quýnh, ông sinh ra trong gia đình nghèo, mồ côi cha từ nhỏ. Hàng ngày, hai mẹ con phải vào rừng đốn củi bán.
Mẹ hy sinh tất cả để nuôi con ăn học, chỉ mong con thoát cảnh nghèo, có thể thi cử đỗ đạt, giúp ích cho đời. Hiểu được lòng mẹ, Mạc Đĩnh Chi không ngừng gắng sức học tập.
Sách "Những tấm gương hiếu học xưa và nay" ghi, Mạc Đĩnh Chi đọc sách gần như mọi lúc, mọi nơi, kể cả lúc kiếm củi. Ông thức dậy từ rất sớm, vào rừng lấy củi xong mới về học tiếp. Nhiều lần, Mạc Đĩnh Chi đến lớp muộn, thầy giáo hiểu được hoàn cảnh của học trò nên không trách phạt.
Nhiều hôm, thầy còn bảo Mạc Đĩnh Chi ở lại làm thêm việc, cốt để ông được ăn bữa no. Mạc Đĩnh Chi còn mượn sách của thầy và bạn để học. Không có tiền mua nến, ông đốt củi, lá cây để đọc sách.
Mạc Đĩnh Chi từ cậu bé đốn củi thành Lưỡng quốc trạng nguyên. (Ảnh minh hoạ)Năm 1304, đời vua Trần Anh Tông, triều đình mở khoa thi, Mạc Đĩnh Chi đỗ đầu, chiếm học vị Trạng nguyên khi mới hơn 20 tuổi. Thời xưa, người được chấm đỗ thi Đình phải vào yết kiến để vua xét dung mạo rồi mới quyết định cho đỗ hẳn hay không. Khi Mạc Đĩnh Chi vào ra mắt, vua thấy tướng mạo ông xấu xí nên có ý không muốn cho đỗ trạng.
Biết ý vua, ông đã làm bài "Ngọc tỉnh liên phú" để gửi gắm chí khí của mình. Mạc Đĩnh Chi lấy hình ảnh hoa sen trong giếng ngọc đề cao phẩm chất trác việt và phong thái cao quý của một người khác thường, vượt xa người khác về mọi mặt; song không muốn a dua với người tầm thường để mong cho đời biết đến. Vua Trần Anh Tông xem xong khen là thiên tài rồi cho đậu.
Mạc Đĩnh Chi làm quan trải qua ba đời vua: Anh Tông (1293-1313), Minh Tông (1314-1328), Hiến Tông (1329-1340), làm đến chức Đại Liêu ban Tả bộc xạ (Tể tướng) đứng đầu triều. Trong cuộc đời làm quan, ông đã hai lần được cử đi sứ Trung Quốc.
Với tài hùng biện, Mạc Đĩnh Chi dùng văn chương đấu trí với tất cả vua quan phương Bắc, khiến họ từ tức tối chuyển sang thán phục, buộc vua Nguyên phải phong mình làm trạng nguyên Bắc triều (Lưỡng quốc trạng nguyên).
Không chỉ tài năng, Mạc Đỉnh Chi còn được đánh giá là vị quan liêm khiết, đức độ. Sách "Đại Việt sử ký toàn thư viết": "Đĩnh Chi là người liêm khiết, sống rất đạm bạc. Vua rất hiểu ông, sai người ban đêm đem 10 quan tiền bỏ vào nhà. Hôm sau Đĩnh Chi vào chầu, tâu vua hay chuyện đó. Vua bảo: "Không ai đến nhận, cho khanh lấy mà tiêu".
Hiện, đền Long Động thuộc xã Nam Tân, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương thờ Mạc Đĩnh Chi. Hàng năm, vào ngày 10/2 âm lịch các chi tộc họ Mạc từ mọi miền đất nước trở về đây thăm đất cũ, bái yết tổ tiên, tưởng nhớ đến vị Lưỡng quốc trạng nguyên của lịch sử Việt Nam.
'Chiếc khiên' bảo vệ nền tảng tư tưởng từ xa
13:00 27/10/2025Với lợi thế được đào tạo bài bản ở các nước tiên tiến, có kinh nghiệm thực tiễn, làm việc trong môi trường khoa học - công nghệ phát triển cao, đặc biệt có quan hệ sâu rộng ở nước sở tại cũng như trên thế giới, trí thức kiều bào ở nước ngoài là lực lượng quan trọng và cần được chăm sóc đặc biệt, trở thành “chiếc khiên” bảo vệ nền tư tưởng của Đảng.
Cầm 7 sổ đỏ được phường cấp, cụ ông mừng vui ra mặt
09:45 27/10/2025Một phường ở Đà Nẵng tổ chức trao 24 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền trên đất cho người dân sau khi thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp, người dân phấn khởi.
Bắt hai kẻ dùng súng tự chế bắn vỡ kính ô tô trên cao tốc Hải Phòng - Hạ Long
23:00 26/10/2025Ngày 23/9, Công an tỉnh Quảng Ninh thông tin kết quả điều tra vụ việc nhiều ô tô di chuyển trên cao tốc Hải Phòng - Hạ Long bị bắn vỡ kính, đe dọa nghiêm trọng an toàn giao thông. Theo đó, Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh đã bắt giữ 2 đối tượng có hành vi “Tàng trữ, sử dụng trái phép vũ khí quân dụng dạng súng hơi tự chế” bắn vào nhiều ô tô đang lưu thông trên tuyến cao tốc Hải Phòng - Hạ Long. Trước đó, vào khoảng 22h ngày 14/9, trên mạng xã...
Phát động cuộc thi tìm hiểu pháp luật về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả
23:00 26/10/2025Cuộc thi nhằm tuyên truyền về pháp luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả tới người dân, đặc biệt là giới trẻ, với thông điệp “Tiết kiệm điện thành thói quen.”
Khoảnh khắc bảo vệ chung cư lao xuống dòng nước xiết cứu 2 mẹ con ở Đà Nẵng
23:00 26/10/2025Một người phụ nữ chở con nhỏ bị nước lũ cuốn ngã xe giữa đường ngập ở Đà Nẵng. Giữa thời điểm sinh tử, bảo vệ chung cư gần đó đã kịp thời lao xuống cứu hai mẹ con thoát khỏi dòng nước xiết.
Cảnh báo nguy cơ bị lừa khi mua bán vé ‘Hạ Long Concert 2025’
23:00 26/10/2025Công an tỉnh Quảng Ninh cho hay đã phát hiện một số người dùng nhiều căn cước công dân để đăng ký nhận vé mời “Hạ Long Concert 2025”, sau đó rao bán trên mạng xã hội nhằm trục lợi.
Quân khu 5 đón nhận Huân chương Hồ Chí Minh, mãi xứng đáng với truyền thống anh hùng
13:45 26/10/2025Đà Nẵng - Quân khu 5 đón nhận Huân chương Hồ Chí Minh, khẳng định bản lĩnh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới.
Nuốt gần 100 viên nam châm nhỏ, bé trai 13 tuổi phải cắt ruột để cứu mạng
07:45 26/10/2025Một cậu bé 13 tuổi ở New Zealand vừa phải trải qua ca phẫu thuật khẩn cấp sau khi nuốt gần 100 viên nam châm nhỏ, trò 'thí nghiệm vui' tưởng vô hại nhưng suýt cướp đi mạng sống của em.
Một trường bất ngờ tăng điểm chuẩn sau khi công bố
20:00 24/10/2025Gần 18h ngày 23/8, Đại học Thủ Đô Hà Nội bất ngờ công bố điểm trúng tuyển theo phương thức xét điểm thi tốt nghiệp THPT đối với thí sinh sử dụng tổ hợp C00 để xét tuyển vào 10 ngành. Mức điểm của những ngành này dao động từ 25,41-28,13. Điều đáng chú ý là từ trước đó, vào 9h cùng ngày, trường đã công bố điểm chuẩn của 10 ngành này với mức từ 24,66-27,38. Như vậy, điểm chuẩn mới đã tăng 0,75 so với thông báo cũ. Độc giả có thể so sánh mức điểm...
