Thủ tục nhận con nuôi gắt gao ở Trung Quốc có thể khiến hàng chục nghìn trẻ em bơ vơ

Những quy định nghiêm ngặt về cho và nhận con nuôi để bảo vệ trẻ em của Trung Quốc lại vô tình khiến nhiều trẻ rơi vào cảnh mồ côi.

Để có thể được nhận con nuôi, nhiều gia đình ở Trung Quốc phải đối mặt với vô vàn thách thức - Ảnh: AFP

Theo báo SCMP, chính sách một con kéo dài hàng thập kỷ ở Trung Quốc đã dẫn đến nhiều hệ lụy bao gồm già hóa dân số, tệ nạn bắt cóc, buôn bán trẻ em, cũng như quy định về việc cho và nhận con nuôi thêm phần gắt gao hơn.

Điều này đã vô tình khiến hàng chục nghìn trẻ em bị bỏ rơi vì không có người nuôi dưỡng.

Theo đó, các gia đình muốn nhận con nuôi phải đối mặt với hàng loạt rào cản về mặt thủ tục hành chính. Một số gia đình không thể nhận con nuôi dù cha mẹ ruột của đứa trẻ đã đồng ý vì không đáp ứng được các yêu cầu về mặt giấy tờ.

Khó khăn tìm con nuôi

Điển hình là trường hợp của một người phụ nữ tên Hà Hoa ở tỉnh Tứ Xuyên, miền tây nam Trung Quốc. Bà Hà mắc bệnh một căn bệnh khiến bà không thể sinh con nhưng điều này không thể ngăn cản mong muốn được làm mẹ của bà.

Biết được mong muốn của em gái, chị của bà Hà đã kết nối bà với một người phụ nữ mang thai nhưng chưa kết hôn. “Chị gái tôi bảo tôi có thể đưa đứa trẻ về nhà nuôi dưỡng và mẹ của bé đã đồng ý ngay lập tức”, bà Hà nói với SCMP.

Hai chị em bà đã đến một bệnh viện ở thành phố Thành Đô, thủ phủ tỉnh Tứ Xuyên, nơi đứa trẻ chào đời để đón đứa con nuôi. Mẹ ruột đứa trẻ cam kết sẽ rời khỏi Thành Đô sau khi sinh con và không muốn dính líu đến đứa trẻ thêm.

Tuy nhiên, niềm vui có con của bà Hà kéo dài không bao lâu thì bà phải đối mặt với hàng loạt thất vọng, mệt mỏi khi bắt đầu tiến hành các thủ tục nhận con nuôi.

Cảnh sát địa phương thông báo rằng bà không đủ điều kiện để nhận nuôi đứa trẻ. Bởi theo quy định của Trung Quốc, người mẹ ruột phải là người khuyết tật hoặc mắc các bệnh nghiêm trọng thì mới có thể cho đứa trẻ.

Ngoài ra, mẹ ruột của đứa trẻ cũng cần có mặt xuyên suốt thời gian tiến hành các thủ tục cho và nhận con nuôi.

Ngược lại, ở phía người nhận nuôi phải là người trên 30 tuổi, chưa có con, không có tiền án, tiền sự, đảm bảo đủ điều kiện sức khỏe và chứng minh được khả năng nuôi con sau khi nhận con nuôi.

Đến năm 2021, bà Hà cuối cùng cũng được nhận con nuôi sau một thời gian dài giải quyết các thủ tục liên quan.

Quy định nhận con nuôi đã lỗi thời?

Các quy định về việc cho và nhận con nuôi nghiêm ngặt của Trung Quốc xuất phát từ nỗ lực trấn áp tệ nạn buôn bán trẻ em - một vấn đề phát sinh từ chính sách một con từ cuối thập niên 1970.

Bởi khi đôi vợ chồng không thể sinh con trai nhưng lại cần phải có một đứa con trai để nối dõi tông đường buộc họ phải mua con từ các băng nhóm, đường dây buôn trẻ em.

Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng chính những quy định về việc cho và nhận con nuôi khắt khe đã khiến hàng chục nghìn trẻ em trở thành trẻ mồ côi, cũng như các quy định về việc cho và nhận con nuôi hiện nay đã lỗi thời.

Số liệu năm 2023 của Cục Dân chính Trung Quốc ghi nhận 144.000 trẻ mồ côi chờ được nhận nuôi nhưng chỉ có 8.000 gia đình đăng ký nhận con nuôi thành công.

Bởi theo quy định, phía cha mẹ ruột của đứa trẻ phải có mặt trong suốt thời gian làm thủ tục cho con nhưng nếu cha mẹ ruột của đứa trẻ qua đời do tai nạn hoặc đang thi hành án tù thì họ sẽ không thể có mặt.

Trong khi đó, một số người lập luận rằng và tiêu chuẩn được đặt ra đối với phía cha mẹ nuôi vẫn còn mơ hồ, chưa rõ ràng.