Tạo môi trường chính sách phù hợp để phát huy hiệu quả tiềm năng năng lượng sinh khối cho sản xuất bền vững ở Việt Nam

08:00 18/03/2025

Việt Nam có nguồn năng lượng sinh khối phong phú từ các hoạt động nông nghiệp và chế biến gỗ. Với sản lượng lúa gạo và các loại cây trồng cao, sinh khối từ rơm rạ, bã mía và các loại cây trồng khác có thể cung cấp một nguồn năng lượng đáng kể.

Những cuộn rơm đã cuốn thành cuộn ở huyện Long Phú, tỉnh Sóc Trăng, chờ thương lái đến thu mua. (Ảnh: Tuấn Phi)

Năng lượng sinh khối là năng lượng được tạo ra từ các vật liệu hữu cơ (sinh khối) như cây trồng, chất thải nông nghiệp, chất thải hữu cơ và chất thải sinh hoạt như rác, bùn… Đây hiện được đánh giá là nguồn tài nguyên có thể tái tạo rất quan trọng trên Trái Đất.

Theo số liệu từ Hiệp hội Năng lượng Việt Nam, tiềm năng sản xuất năng lượng sinh khối từ gỗ củi ở nước ta có thể đạt 14,6 triệu tấn dầu quy đổi vào năm 2030; phế thải từ nông nghiệp có thể đạt 20,6 triệu tấn dầu quy đổi vào năm 2030; từ rác thải đô thị đạt khoảng 1,5 triệu tấn dầu quy đổi vào năm 2030. Trong cả nước, Đồng bằng sông Cửu Long là vùng có tiềm năng phát triển ngành năng lượng này lớn nhất, chiếm 33.4%; kế đến là Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung với 21.8%.

Trước đây, nguồn năng lượng sinh khối tại Việt Nam chỉ được khai thác ở quy mô nhỏ, chủ yếu phục vụ chiếu sáng, đun nấu thức ăn tại các hộ gia đình. Tuy nhiên, ngày càng nhiều doanh nghiệp quan tâm đến việc tận dụng nguồn sinh khối thải bỏ trong quá trình sản xuất để sản xuất điện năng, đáp ứng nhu cầu sử dụng năng lượng.

Tạo môi trường chính sách phù hợp để phát huy hiệu quả tiềm năng năng lượng sinh khối cho sản xuất bền vững ở Việt Nam

Thực hiện nghi thức động thổ công trình nhà máy nhiên liệu sinh khối Erex Sakura Tuyên Quang. (Ảnh: Quang Cường)

Tháng 3/2024, tại Khu công nghiệp Long Bình An, UBND tỉnh Tuyên Quang phối hợp với Công ty cổ phần Erex (Nhật Bản) tổ chức Lễ động thổ Dự án nhà máy nhiên liệu sinh khối Erex Sakura Tuyên Quang. Dự án được đầu tư trên diện tích 3,3 ha với tổng vốn đầu tư trên 478,8 tỷ đồng (tương đương hơn 20,4 triệu USD) nhằm mục tiêu sản xuất viên nén sinh khối và dăm gỗ, có công suất thiết kế sản xuất viên nén sinh khối 150.000 tấn sản phẩm/năm, dăm gỗ 150.000 tấn sản phẩm/năm.

Theo kế hoạch, nhà máy dự kiến sẽ vận hành vào năm 2025 và sản phẩm viên nén chất lượng cao được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như: nguyên liệu đốt cho các nhà máy nhiệt điện, chất đốt cho lò sưởi, thiết bị thiêu đốt công nghiệp, hệ thống xông hơi, sấy thực phẩm gia súc...

Phát biểu tại buổi lễ, ông Honna Hitoshi - Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Erex nhấn mạnh, nhờ sự hỗ trợ của tỉnh Tuyên Quang, dự án đã được cấp chứng nhận đầu tư nhanh chóng và công ty có thể tiến hành triển khai dự án một cách thuận lợi.

Việc động thổ nhà máy viên gỗ nén góp phần hiện thực hóa chính sách giảm phát thải ròng của Việt Nam, cung cấp điện ổn định, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế của tỉnh Tuyên Quang nói riêng và Việt Nam nói chung.

Tạo môi trường chính sách phù hợp để phát huy hiệu quả tiềm năng năng lượng sinh khối cho sản xuất bền vững ở Việt Nam

Sản xuất viên gỗ nén năng lượng tại Nhà máy viên năng lượng Cam Lộ thuộc Công ty Cổ phần Tổng Công ty Thương mại Quảng Trị. (Ảnh: Hồ Cầu)

Là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công – nông nghiệp thực phẩm, Công ty cổ phần Chăn nuôi C.P. Việt Nam (C.P. Việt Nam) luôn đặt vấn đề bảo vệ sinh thái môi trường trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh lên hàng đầu. Công ty này đã đưa ra những chiến lược cam kết giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường xuyên suốt chuỗi sản xuất và cung ứng, hướng đến mục tiêu là doanh nghiệp không phát thải vào năm 2050.

Ông Pawalit Ua Amornwanit – Tổng Giám đốc C.P. Việt Nam cho biết, doanh nghiệp nỗ lực hướng tới trở thành doanh nghiệp xanh qua việc xây dựng mô hình sản xuất kinh doanh hiện đại, thông minh, thân thiện với môi trường. Đồng thời, kiên định xây dựng chiến lược phát triển bền vững với những bước đi vững chắc; đảm bảo hài hòa giữa các mục tiêu tăng trưởng kinh tế phải đi đôi với lợi ích môi trường và xã hội.

Tạo môi trường chính sách phù hợp để phát huy hiệu quả tiềm năng năng lượng sinh khối cho sản xuất bền vững ở Việt Nam

Dự án Nhà máy điện sinh khối Hậu Giang. (Ảnh: Nguyễn Hằng)

Theo đó, C.P. Việt Nam sử dụng năng lượng hiệu quả như: Tăng tỷ lệ sử dụng năng lượng tái tạo gồm: năng lượng sinh khối (biomass energy), năng lượng khí sinh học (biogas), năng lượng mặt trời; áp dụng công nghệ đổi mới trong quá trình sản xuất và nguyên tắc kinh tế tuần hoàn để góp phần thúc đẩy phát triển xanh và bền vững. Đến nay, trong hoạt động kinh doanh, năng lượng chiếm đến 38% năng lượng sử dụng của doanh nghiệp.

Có thể thấy, việc sử dụng công nghệ khí hóa sinh khối trong chế biến nông-lâm sản không chỉ giúp doanh nghiệp và nền kinh tế tiết kiệm, hiệu quả về chi phí, giải pháp sử dụng năng lượng mà còn góp phần tăng chất lượng sản phẩm, đem lại hiệu quả kinh tế và môi trường.

Tuy nhiên, việc áp dụng các mô hình thiết bị năng lượng sinh khối một cách rộng rãi trong hoạt động sản xuất-kinh doanh ở Việt Nam vẫn còn ở mức khiêm tốn, quy mô nhỏ. Nguyên nhân sâu xa của vấn đề này là chưa có mô hình công nghệ sinh khối phù hợp với khả năng tài chính và hạ tầng công nghệ của các địa phương. Mặt khác, thiếu hụt hệ thống hỗ trợ để triển khai mô hình, chẳng hạn vẫn chưa hệ thống thu mua nguyên liệu sinh khối vốn nằm rải rác…

Điều này, rất cần đến vai trò của Nhà nước trong tạo ra một môi trường chính sách phù hợp, ứng dụng công nghệ năng lượng sinh khối, từ đó, sẽ nhân rộng số lượng doanh nghiệp sử dụng công nghệ này.