Sóng gió luận tội Phó Tổng thống Philippines: Lung lay vận mệnh gia tộc Duterte

Là đại diện của gia tộc cựu Tổng thống Duterte quyền lực trong chính trường Philippines, Phó Tổng thống Sara Duterte đang chịu bủa vây từ hàng loạt cáo buộc và đứng trước nguy cơ chấm dứt sự nghiệp chính trị.

Sóng gió luận tội Phó Tổng thống Philippines: Lung lay vận mệnh gia tộc Duterte

Phó Tổng thống Philippines Sara Duterte bị cáo buộc đe dọa thuê sát thủ ám sát Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. (Nguồn: Reuters)

Ngày 5/2, Hạ viện Philippines thông qua kiến nghị luận tội Phó Tổng thống Sara Duterte, con gái của cựu Tổng thống Rodrigo Duterte, với ít nhất 215/306 nghị sĩ ủng hộ, vượt xa mức tối thiểu cần thiết để trình đơn lên Thượng viện. Động thái này mở đường cho một phiên tòa hiếm hoi tại Thượng viện, nơi 23 thượng nghị sĩ sẽ đóng vai trò bồi thẩm đoàn trong quá trình xét xử có thể dẫn đến việc bãi nhiệm và cấm bà Duterte giữ chức vụ công suốt đời.

Các cáo buộc chính

Bà Sara Duterte đang đối mặt loạt cáo buộc nghiêm trọng. Trước hết, bà bị cáo buộc "thuê sát thủ ám sát Tổng thống Ferdinand Marcos Jr., Đệ nhất phu nhân Liza Araneta Marcos và Chủ tịch Hạ viện Martin Romualdez". Đáp lại lời đe dọa trên, lực lượng an ninh Philippines đã vào cuộc điều tra và tăng cường biện pháp đảm bảo an toàn cho các nhà lãnh đạo liên quan.

Tuy nhiên, bà Sara Duterte phủ nhận cáo buộc âm mưu ám sát Tổng thống, nói rằng phát biểu của bà chỉ thể hiện "nỗi bất bình" trước việc chính quyền ông Marcos thiếu trách nhiệm với cuộc sống người dân. Cuộc đấu khẩu này phản ánh sự rạn nứt ngày càng lớn giữa hai gia tộc quyền lực nhất Philippines là Duterte và Marcos, vốn bất đồng quan điểm về chính sách đối ngoại và cuộc chiến chống ma túy của cựu Tổng thống Rodrigo Duterte.

Thứ hai là cáo buộc tham nhũng và lạm dụng công quỹ, bà Sara Duterte bị lên án sử dụng sai mục đích hơn 11 triệu USD từ quỹ bí mật dành cho Văn phòng Phó Tổng thống và Bộ Giáo dục trong thời gian bà giữ chức Bộ trưởng Giáo dục, cũng như không khai báo tài sản và sở hữu của cải không rõ nguồn gốc.

Cuối cùng là tội vi phạm hiến pháp và phản bội lòng tin của công chúng, đơn khiếu nại luận tội dài 33 trang do các nghị sĩ đệ trình khẳng định bà Sara Duterte vi phạm hiến pháp, tham nhũng và hối lộ, cùng các tội nghiêm trọng khác và đi ngược với cam kết phục vụ người dân.

Chủ tịch Hạ viện Martin Romualdez, phía trên bên phải, trình bày về thủ tục luận tội Phó Tổng thống Sara Duterte tại Hạ viện ở Thành phố Quezon ở Manila, Philippines, thứ Tư, ngày 5 tháng 2 năm 2025. (Ảnh AP/Gerard Carreon)

Hạ viện Philippines thảo luận về thủ tục luận tội Phó Tổng thống Sara Duterte tại Manila ngày 5/2. (Nguồn: AP)

Phản ứng từ các bên liên quan

Bà Sara Duterte nhiều lần phủ nhận các cáo buộc trên, cho rằng những động thái này mang động cơ trả thù chính trị. Anh trai bà, nghị sĩ Davao Paolo Duterte, cũng bác bỏ luận điệu trên, bày tỏ sự "kinh hoàng và tức giận trước những nỗ lực có động cơ chính trị" nhằm luận tội chị gái mình. Dường như gia đình Duterte đang nỗ lực tạo ra mặt trận thống nhất để bảo vệ bà Sara Duterte, duy trì chỗ đứng của gia tộc trong chính quyền Manila và bảo đảm hình ảnh trước công chúng.

Bình luận về sự việc, Trưởng khoa khoa học chính trị tại Đại học Philippines, ông Aries Arugay, khẳng định vấn đề này đang kéo cả đất nước vào tình thế khó khăn. Ông Aries Arugay nói thêm, “không giống như ở Mỹ, bà Sara Duterte không có chức năng quan trọng nào ở đây với tư cách phó Tổng thống. Vậy động cơ chính trị ở đây là ngăn chặn khả năng bà ấy trở thành Tổng thống”. Phán đoán của ông Aries Arugay căn cứ trên việc bà Sara Duterte từng công khai ý định tranh cử Tổng thống sau khi nhiệm kỳ 6 năm của ông Ferdinand Marcos Jr. kết thúc vào năm 2028.

Trong khi đó, Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. thể hiện lập trường nước đôi, khi vừa tuyên bố không ủng hộ luận tội bà Sara Duterte, vừa nhấn mạnh không can thiệp vào nhánh lập pháp. Nói cách khác, ông Marcos Jr. không công khai ủng hộ luận tội Phó Tổng thống để tránh gia tăng căng thẳng quan hệ giữa gia đình Marcos và Duterte. Tuy nhiên, bằng cách không can thiệp vào quyết định của Hạ viện, ông cũng không bảo vệ bà Sara Duterte, cho thấy sự rạn nứt trong liên minh giữa hai gia đình quyền lực nhất Philippines.

Các nhà hoạt động, sinh viên và những người ủng hộ việc luận tội Phó Tổng thống Philippines Sara Duterte ăn mừng tại một cuộc biểu tình bên ngoài Hạ viện, sau khi Quốc hội thông qua đơn khiếu nại luận tội, tại Thành phố Quezon, Metro Manila, Philippines, ngày 5 tháng 2 năm 2025. REUTERS/Eloisa Lopez Mua quyền cấp phép

Người dân xuống đường biểu tình ủng hộ việc luận tội Phó Tổng thống Philippines Sara Duterte tại Manila ngày 5/2. (Nguồn: Reuters)

Tác động chính trường

Đây là lần thứ hai trong lịch sử Philippines một quan chức cấp cao bị luận tội, sau cựu Tổng thống Joseph Estrada vào năm 2000. Động thái này phản ánh mâu thuẫn sâu sắc giữa hai gia tộc chính trị quyền lực nhất Philippines: gia đình Marcos và gia đình Duterte.

Nếu bị kết tội, bà Sara Duterte sẽ bị cách chức và cấm giữ chức vụ suốt đời, khó vực dậy con đường chính trị của bản thân. Điều này cũng có thể làm thay đổi cán cân quyền lực trong chính trường Philippines và ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa các phe phái chính trị trong nước.

Hạ viện đã nhất trí thông qua kiến nghị luận tội, đất nước Philippines và các nhà quan sát quốc tế đang nín thở chờ đợi kết quả thảo luận tại Thượng viện. Nếu lưỡng viện đi đến lập trường thống nhất về hàng loạt cáo buộc trên, tương lai chính trị của bà Sara Duterte sẽ đứng trước bước ngoặt lớn, gây suy yếu phần nào vận mệnh gia tộc Duterte trên chính trường Philippines.