Nhiều rào cản với xuất khẩu nông thủy sản năm 2025

Trung Quốc đại lục, Mỹ, Đài Loan siết quy định với rau quả nhập, Ấn Độ mở lại xuất khẩu gạo, tạo thách thức lớn cho nông thủy sản Việt Nam năm nay.

Năm 2025, ngành nông sản Việt Nam đối mặt những thách thức lớn khi các thị trường xuất khẩu chủ lực liên tục áp dụng những quy định mới, đặt ra rào cản không nhỏ cho doanh nghiệp và nông dân trong nước. Trong đó, câu chuyện về sầu riêng - một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực - là dẫn chứng.

Ngay đầu năm, Trung Quốc, thị trường tiêu thụ chính của sầu riêng Việt Nam, áp dụng quy định kiểm dịch vàng O, ngoài giấy kiểm định Cadimi như trước đây. Quy định này xuất phát từ việc phát hiện dư lượng hóa chất vàng O trong các lô sầu riêng nhập khẩu từ Thái Lan. Điều này đã khiến nhiều doanh nghiệp lao đao.

Ông Đoàn Văn Vẹn, Tổng giám đốc Công ty TNHH Anh Thư Đăk Lăk, chia sẻ rằng công ty ông đã buộc quay đầu 10 container sầu riêng, tương đương 170 tấn, vì không thể thông quan. Hệ quả là giá sầu riêng trong nước rớt mạnh, từ mức 230.000 đồng một kg trong mùa trái vụ năm ngoái xuống còn khoảng 90.000 đồng.

"Đây là năm mà giá sầu riêng trái vụ giảm mạnh nhất kể từ khi chúng tôi bắt đầu xuất khẩu chính ngạch mặt hàng này," ông Thành, một thương lái miền Tây nói.

Thu hoạch sầu riêng tại thị xã Cai Lậy, Tiền Giang. Ảnh: Hoàng Nam

Các mặt hàng nông sản khác cũng gặp khó khăn lớn. Xuất khẩu rau quả trong tháng 1 ước đạt 417 triệu USD, giảm 11,3% so với cùng kỳ năm ngoái. Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc Mỹ, EU và Đài Loan siết chặt kiểm tra dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Cùng lúc, nhu cầu từ Trung Quốc suy giảm do các quy định kiểm dịch nghiêm ngặt hơn, gây ảnh hưởng nặng nề đến ngành rau quả. Thêm vào đó, gián đoạn logistics và chi phí vận chuyển tăng cao cũng khiến doanh nghiệp khó hoàn thành các đơn hàng đúng thời hạn.

Ngành gạo, vốn là trụ cột xuất khẩu của Việt Nam, cũng rơi vào tình trạng khó khăn tương tự. Với việc Philippines và Indonesia tồn kho cao, trong khi nguồn cung từ Ấn Độ trở lại mạnh mẽ, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam giảm xuống gần 400 USD một tấn - mức thấp nhất 5 năm qua.

Giám đốc một công ty xuất khẩu gạo ở An Giang thừa nhận các doanh nghiệp đang gặp khó trong việc thu mua lúa từ nông dân do giá giảm mạnh. "Giá lúa tại ruộng ở Tiền Giang hiện chỉ dao động 6.300-6.700 đồng một kg, giảm hơn 30-40% so với thời điểm cao nhất," ông nói.

Tương tự, ngành thủy sản cũng đối diện nhiều thách thức. Các quy định khắt khe về tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và chống đánh bắt trái phép từ Mỹ, EU khiến nhiều doanh nghiệp phải đầu tư cải tiến công nghệ và quy trình sản xuất để đáp ứng yêu cầu. Tuy nhiên, giám đốc một doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu thủy sản tại An Giang, nhận định rằng đây cũng là cơ hội để Việt Nam mở rộng thị trường.

"Nhu cầu nhập khẩu thủy sản từ các nền kinh tế lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản đang hồi phục và các thị trường mới nổi như châu Phi, Trung Đông mang lại tiềm năng không nhỏ," ông nói.

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cũng kỳ vọng kim ngạch thủy sản năm 2025 đạt 11 tỷ USD nhờ các chính sách thuế ưu đãi từ Mỹ, khi sản phẩm Trung Quốc bị áp thuế cao hơn. Công ty chứng khoán Rồng Việt dự báo mức thuế nhập khẩu từ 60-100% áp lên thủy sản Trung Quốc sẽ tạo lợi thế lớn cho Việt Nam.

Trong khi đó, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho biết ngành rau quả đặt mục tiêu vượt 8 tỷ USD kim ngạch năm 2025, nhờ đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm chế biến sâu. Ngành cà phê, với dự báo đạt 6 tỷ USD, sẽ hưởng lợi từ sự thiếu hụt sản lượng cà phê toàn cầu trong niên vụ 2024-2025, giúp giá cà phê duy trì ở mức cao.

"Điều này không chỉ mang lại lợi ích cho nông dân mà còn giúp ngành cà phê khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế," ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam, nhận định.

Gạo bán lẻ tại Tiền Giang rớt giá mạnh, các vựa chất ra gần đường bán. Ảnh: Hoàng Nam

Để đạt mục tiêu xuất khẩu 64-65 tỷ USD năm nay, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã triển khai hàng loạt chiến lược. Trong đó, nổi bật là việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, hỗ trợ doanh nghiệp nâng cấp quy trình chế biến và kiểm soát chất lượng. Đồng thời, Bộ cũng thúc đẩy mở rộng thị trường xuất khẩu sang các khu vực tiềm năng như Trung Đông, châu Phi và Mỹ Latinh. Chính sách ưu đãi thuế và hỗ trợ tài chính cũng được áp dụng để khuyến khích đầu tư vào sản phẩm chế biến sâu và xây dựng thương hiệu quốc tế.

Chuyên gia từ các hiệp hội nhìn nhận rằng, thách thức vẫn còn lớn nhưng ngành nông sản Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để tái cơ cấu và phát triển mạnh mẽ hơn. Với sự đồng hành của các chính sách phù hợp, mục tiêu xuất khẩu đầy tham vọng của Việt Nam hoàn toàn khả thi, khẳng định sức mạnh và vị thế trên thị trường quốc tế.

Thi Hà