Nhiều cựu lãnh đạo Bình Thuận ra tòa trong sai phạm 308 tỷ đồng

Ông Lê Tiến Phương hôm nay bị xét xử trong vụ án "đặc biệt nghiêm trọng" liên quan phê duyệt giá đất khu đô thị du lịch biển Phan Thiết, gây thiệt hại hơn 308 tỷ đồng.

Ngày 17/1, ông Phương cùng 16 người bị TAND Hà Nội xét xử về tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí.

>>Danh sách 17 bị cáo

Trong 17 bị cáo có 14 người là cựu lãnh đạo, cán bộ của Bình Thuận như: ông Nguyễn Ngọc, cựu Phó chủ tịch thường trực UBND tỉnh; Xà Dương Thắng, cựu Giám đốc Sở Xây dựng; Hồ Lâm, cựu Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường; Lê Nguyễn Thanh Danh, cựu Phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường; Nguyễn Thanh Cho, cựu Chi cục trưởng quản lý đất đai thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường.

Trừ cựu Cục phó Cục thuế tỉnh Bình Thuận Nguyễn Xuân Phong, 16 người còn lại đều bị tạm giam.

Cựu chủ tịch Bình Thuận Lê Tiến Phương. Ảnh: Xuân Hoa

Tòa triệu tập UBND tỉnh Bình Thuận, Công ty cổ phần Rạng Đông, Công ty cổ phần Thông tin và Thẩm định giá Miền Nam và 18 cá nhân với tư cách người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan.

VKSND Tối cao đánh giá đây là vụ án "đặc biệt nghiêm trọng" trong lĩnh vực quản lý Nhà nước về đất đai trên địa bàn tỉnh Bình Thuận. Ông Phương với cương vị người đứng đầu UBND tỉnh biết rõ đồ án quy hoạch chi tiết và cơ cấu sử dụng đất tại khu đô thị du lịch biển Phan Thiết song vẫn để xảy ra sai phạm.

Theo VKS, năm 1993, Công ty Regent International OverSeas Corp (Hong Kong) được Chính phủ đồng ý cho đầu tư dự án sân golf Phan Thiết với quy mô 62 ha bằng hình thức thuê đất 50 năm.

20 năm sau, OverSeas Corp chuyển nhượng 100% vốn cho Rạng Đông. Tổng giá trị hợp đồng 2,5 triệu USD.

Từ giai đoạn này, Rạng Đông được tiếp tục thực hiện dự án, nộp hồ sơ đề nghị điều chỉnh giấy chứng nhận đầu tư. Tháng 11/2013, ông Phương cấp giấy chứng nhận cho Rạng Đông kế thừa toàn bộ nghĩa vụ, quyền lợi của chủ đầu tư cũ.

Có giấy phép, Công ty Rạng Đông lại đề nghị chính quyền tỉnh xin chuyển đổi đất sân golf sang đất ở đô thị. Do việc chuyển đổi này "có tính chất nhạy cảm, ảnh hưởng đến môi trường, cảnh quan thiên nhiên, lợi ích của số đông nhân dân", ông Phương tổ chức họp UBND tỉnh.

Tháng 3/2014, ông Phương ký công văn báo cáo Ban thường vụ Tỉnh ủy, đề nghị xem xét đề nghị của Rạng Đông.

Sau khi "phân tích kỹ, cân nhắc thấu đáo, đánh giá mọi mặt và đi đến thống nhất cao", tỉnh chấp thuận việc chuyển đổi này. Thủ tướng sau đó chấp thuận đưa sân golf Phan Thiết ra khỏi quy hoạch sân golf Việt Nam để đầu tư xây dựng khu đô thị.

Đây là vụ án thứ hai cựu phó chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận Nguyễn Văn Phong bị truy tố, đều liên quan sai phạm đất đai. Tháng 5/2023, ông bị tuyên 2 năm tù trong vụ bán rẻ 92.000 m2 đất cũng tại TP Phan Thiết. Ảnh: Danh Lam

Quá trình triển khai dự án Khu đô thị du lịch biển Phan Thiết, ông Phương trực tiếp phê duyệt điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung thành phố Phan Thiết. Ông cũng trực tiếp cấp giấy phép quy hoạch cho chủ đầu tư, phê duyệt đồ án quy hoạch chi tiết xây dựng Khu đô thị du lịch biển Phan Thiết tỷ lệ 1/500; phê duyệt cho chuyển mục đích sử dụng đất sân golf sang đất ở đô thị cho dự án này.

Theo quyết định do ông Phương ký, 620.000 m2 đất xây dựng cơ sở thể dục, thể thao được chuyển thành 363.000 m2 đất ở đô thị và 257.000 m2 đất công trình công cộng.

VKS cho rằng biết rõ đồ án quy hoạch chi tiết và cơ cấu sử dụng đất tại Khu đô thị du lịch biển Phan Thiết; được Hội đồng thẩm định giá đất báo cáo đầy đủ nhưng vẫn nhất trí với phương án giá đất được xây dựng không đúng cơ sở, "cào bằng" giá đất nhà cao tầng với đất biệt thự, nhà liền kề.

Cuối cùng, ông đã ký duyệt giá đất tại dự án với giá 2,577 triệu đồng/m2, là trái với Luật Đất đai và quy định khác, theo cáo buộc của VKS.

Các bị cáo là cựu cán bộ tỉnh bị cáo buộc vai trò đồng phạm "cố ý làm trái nhiệm vụ" khi xây dựng giá đất; sử dụng tài sản so sánh không đủ điều kiện, không căn cứ quy hoạch; tính chung giá đất nhà cao tầng như đất biệt thự, sai nguyên tắc của phương pháp thặng dư...

Tòa nhà mới của Công ty Rạng Đông xây dựng dang dở trong phạm vi đất dự án của Khu đô thị du lịch biển Phan Thiết, kề trục đường chính Tôn Đức Thắng - Nguyễn Tất Thành. Ảnh: Tư Huynh - Xuân Cường

Tại sao VKS không buộc các bị cáo khắc phục hậu quả?

Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự kết luận giá trị quyền sử dụng đất là 1.574 tỷ đồng. Thực tế, Công ty Rạng Đông chỉ nộp gần 957 tỷ đồng. Số tiền chênh lệch do đó là 617 tỷ đồng.

Song VKS nhận thấy ngoài sai phạm của các bị can, còn có 3 chỉ tiêu: tốc độ tăng giá, thời gian bán hàng và tỷ lệ bán hàng hằng năm, là nguyên nhân dẫn đến số tiền chênh lệch này. Với từng chỉ tiêu, Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự và Hội đồng định giá đất tỉnh Bình Thuận đều có những con số khác nhau.

Bộ Công an làm việc với đơn vị tư vấn thẩm định giá của Hội đồng định giá tài sản trong tố tụng hình sự kết luận, 3 chỉ tiêu trên dẫn đến sự chênh lệch số tiền là 308 tỷ đồng.

Con số chênh lệch, theo VKS, do các yếu tố giả định trong phương án giá đất của các Hội đồng định giá khác nhau, "không phải là hậu quả, thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra". Do đó, theo cơ quan công tố, không có căn cứ buộc các bị cáo phải khắc phục trong vụ án.

VKS kiến nghị tỉnh Bình Thuận làm việc với chủ đầu tư dự án để giải quyết theo quy định pháp luật. Hiện UBND tỉnh đã tạm dừng giao dịch đối với quyền sử dụng các lô đất ở đô thị tại dự án này.

Công ty Rạng Đông là phía được hưởng lợi từ sự chênh lệch giá. Quá trình làm việc, ông Nguyễn Văn Đông, Chủ tịch HĐQT Công ty này, cũng là chủ đầu tư dự án, cam kết sẽ tham gia khắc phục hậu quả, nộp bổ sung số tiền sử dụng đất tại dự án.

VKS ghi nhận, tổng số tiền các bị cáo đã nộp khắc phục là 150 triệu đồng; công ty Rạng Đông 90 tỷ đồng.

Ngoài ra, VKS xác định nhiều nguyên lãnh đạo tỉnh này có hành vi không bố trí 20% quỹ đất dành cho nhà ở xã hội khi thẩm định, phê duyệt quy hoạch dự án; tham gia vào các công đoạn khác nhau trong quá trình xây dựng, thẩm định, phê duyệt phương án giá đất dự án... song không gây thiệt hại, hoặc hành vi không mang tính quyết định. Cơ quan công tố do đó không xử lý hình sự nhưng "kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét, xử lý theo quy định của Đảng, Nhà nước".

Phạm Dự - Thanh Lam