Nhiếp ảnh có thể phản ánh sự xa hoa lộng lẫy hay những khắc nghiệt của cuộc sống mưu sinh

Nhân dịp cha con Nguyễn Thanh Tùng và Bill Nguyễn triển lãm 50 ảnh về TP.HCM và bộ sách ảnh streetlife Saigon 365, tại Đường sách có buổi trò chuyện thú vị trong nhiếp ảnh; vai trò của nhiếp ảnh trong việc ghi lại lịch sử và văn hóa.

Quầy bán cá tại chợ Thị Nghè vào tháng 9-2024 - Ảnh: THANH TÙNG

Tối 22-3, tại Đường sách TP.HCM diễn ra buổi talk show "Nghệ thuật kể chuyện qua ống kính" với 5 thế hệ nhiếp ảnh gia Nguyễn Xuân Khánh, Dương Minh Long, Vũ Hải Sơn, Bill Nguyễn, Thanh Tùng.

Có những bức ảnh để càng lâu lại càng giá trị

Tại buổi giao lưu, các nhiếp ảnh gia đều nhấn mạnh đến tầm quan trọng của những bức ảnh tư liệu. Theo nhiếp ảnh gia Nguyễn Xuân Khánh, giá trị của ảnh tư liệu nằm ở thời gian, thời gian càng lâu thì ảnh càng quý.

Ông đưa ví dụ về chuyện ghi lại hình ảnh của con Kênh Tàu Hủ: "Khi xưa, chúng tôi xách máy đi chụp từng cái nhà cạnh con kênh, chụp nước kênh có màu sắc, hiện trạng ra sao.

Bùi Viện vào tháng 6-2024 - Ảnh: THANH TÙNG

Đến nay, sau chừng 30, 40 năm nhìn lại là biết bao đổi thay vì quanh con kênh được xây dựng thêm nhà cửa, đường sá.

Nếu ra đúng vị trí khi xưa và chụp nữa thì ta sẽ có trong tay 2 bức ảnh nói lên 2 thời điểm khác nhau của cùng một đối tượng.

Từ điều này, ta có thể thấy một con người, một địa điểm đã phát triển ra sao sau ngần ấy năm".

Nhìn xuyên suốt lịch sử nhiếp ảnh thế giới, ông Xuân Khánh nói có những dự án nhiếp ảnh nổi tiếng ghi lại hiện trạng xã hội, những sự đổi thay của phong cảnh. Và từ đó, chúng cung cấp nguồn ảnh tư liệu quý giá giúp cho việc nghiên cứu, quy hoạch đô thị hoặc thay đổi, phát triển một lĩnh vực nào đó trong xã hội.

Như ở Mỹ có dự án FSA (Farm Security Administration) tập hợp các nhiếp ảnh gia nổi tiếng thực hiện một hồ sơ hình ảnh đồ sộ về cuộc sống của người Mỹ từ năm 1935 đến 1944 để giúp chính phủ có thêm tư liệu, xây dựng những chính sách phù hợp nhằm chống lại tình trạng nghèo đói ở nông thôn trong thời kỳ ấy.

Theo nhiếp ảnh gia Dương Minh Long, các "tay máy" vẫn nên theo đuổi chụp những khía cạnh bình thường, giản dị của cuộc sống Sài Gòn như: cảnh đi chợ, xếp hàng mua đồ trên đường phố hay sinh hoạt của người dân... Bởi theo thời gian chúng sẽ là nguồn tư liệu quý giá.

Những đề tài hay ho cho nhiếp ảnh

Nhiếp ảnh gia Dương Minh Long cũng nhận định TP.HCM là mảnh đất màu mỡ cho các dự án nhiếp ảnh, nơi người chụp sẽ có nhiều đề tài "hay ho".

Như trong bộ sách ảnh Saigon 365 của hai cha con Thanh Tùng và Bill Nguyễn gồm 5 quyển.

Là Saigon street với những khoảnh khắc trên đường phố Sài Gòn được chụp liên tục trong 365 ngày, ghi nhận nét đẹp của phố xá, kiến trúc qua nhiều góc nhìn, nhiều thời điểm trong ngày.

Saigon market chụp chợ ở Sài Gòn, ở đó có phong cách con người và vùng đất Sài Gòn, có sự đa dạng của chợ truyền thống, chợ đêm, chợ đặc sản vùng miền...

Rồi Saigon food ghi nhận những đặc sắc về ẩm thực Sài Gòn, nơi giao thoa tinh tế nhiều vùng miền, qua đó thấy được văn hoá, tinh thần của vùng đất phương Nam hào sảng.

Từ trái qua: nhiếp ảnh gia Vũ Hải Sơn, Thanh Tùng, Nguyễn Xuân Khánh, Bill Nguyễn, Dương Minh Long - Ảnh: HỒ LAM

Hay Saigon night là một Sài Gòn không ngủ. Sài Gòn về đêm có sự tương phản giữa nhịp sống sôi động và khoảnh khắc tĩnh lặng, giữa hiện đại và xưa cũ, giữa giàu và nghèo, giữa sự xa hoa lộng lẫy và những góc khuất bình dị, thậm chí khắc nghiệt của cuộc sống mưu sinh.

Cuối cùng là Saigon 18 của nhiếp ảnh gia trẻ sinh năm 2007 Nguyễn Huỳnh Bách (Bill Nguyễn) ghi lại góc nhìn trẻ trung về một Sài Gòn năng động.

Chia sẻ tại sự kiện, Bill Nguyễn cho rằng khó khăn và thách thức lớn nhất khi hai cha con anh thực hiện sách ảnh về thành phố này là việc chọn lọc nội dung, tìm kiếm đề tài sao cho phù hợp, cũng như những trở ngại về tài chính, thời gian.

Anh Thanh Tùng kể niềm đam mê chụp ảnh cũng phải được cân bằng với cuộc sống gia đình, học tập, công việc. Có những ngày rong ruổi đi chụp và hai cha con anh cùng động viên nhau phải cố gắng theo đuổi và hoàn thành dự án nhiếp ảnh Saigon 365 này.

Công trường Mê Linh vào tháng 5-2024

Bộ sách Saigon 365 gồm năm cuốn do NXB Hội Nhà văn phát hành - Ảnh: T.T.D.