Lễ hóa vàng đầu năm mới là gì?

Nhiều bạn trẻ chỉ hiểu nôm na lễ hóa vàng là "hết Tết" mà chưa biết ý nghĩa của nó.

Lễ hóa vàng là gì?

Có nhiều lễ cúng trong dịp Tết Nguyên đán, khởi đầu bằng lễ cúng ông Công ông Táo vào 23 tháng Chạp. Đến chiều 30 tháng Chạp (hoặc ngày 29 với những năm tháng Chạp thiếu), các gia đình chuẩn bị lễ vật và mâm cơm để mời ông bà, tổ tiên về đón Tết cùng con cháu. Các vật phẩm, trái cây sẽ được bày lên ban thờ và để nguyên trong 3 ngày Tết.

Một số gia đình làm cơm cúng tất niên sớm hơn để phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh gia đình mình. Nói chung kể từ thời điểm cúng tất niên là coi như các thành viên gia đình và tổ tiên ông bà đã bắt đầu ăn Tết. Khi hết Tết, thường là mùng 3, gia đình lại chuẩn bị mâm cơm thịnh soạn để tiễn đưa tổ tiên và ông bà, sau đó thiêu hóa số vàng mã được đặt lên bàn thờ trong mấy ngày Tết.

Vì thế, lễ này được gọi là lễ hóa vàng, hoặc lễ tại, lễ đưa tiễn ông bà, lễ đưa chân các cụ.

Bên cạnh ý nghĩa là đưa tiễn ông bà, tổ tiên sau 3 ngày về ăn Tết cùng con cháu, lễ hóa vàng còn có ý nghĩa là đón tài lộc, may mắn, thuận lợi về cho gia đình, giúp gia đình có một năm mới an khang, thịnh vượng.

Chuẩn bị gì cho lễ hóa vàng?

Thông thường, lễ hóa vàng được tổ chức sau 3 ngày đón ông bà, tổ tiên về ăn Tết cùng con cháu, tức là mùng 3 Tết. Tuy nhiên sau này, để thuận tiện cho công việc, lịch cúng hóa vàng cũng linh động hơn. Có nhà làm từ mùng 2 Tết, có nhà "giữ các cụ" ở lại ăn Tết nhiều ngày mới đưa tiễn, thậm chí đến tận mùng 10 tháng Giêng.

Mâm cúng hóa vàng có sự khác nhau ở các vùng miền. Ngoài ra, tùy vào điều kiện thời gian và kinh tế, mỗi gia đình có thể linh động chuẩn bị những món phù hợp. Nhìn chung, lễ vật cho nghi thức này vẫn gồm hương hoa, trà nước, rượu, bánh kẹo, trái cây, tiền vàng mã và các món ăn ngày Tết.

Nhiều nhà còn sắm thêm 2 cây mía vì theo quan niệm dân gian, ông bà tổ tiên có thể dùng chống thay gậy cho đỡ mỏi hoặc làm đòn gánh để mang đi các lễ vật được dâng cúng.

Mâm cỗ mặn thường có gà trống luộc, bát canh, đĩa xào, giò, bánh tét hoặc bánh chưng… Một số gia đình còn làm món cá chép nấu bỗng. Theo quan niệm xưa, cá chép có thể vượt vũ môn hóa rồng, giúp gia đình có thêm tài lộc, may mắn.

Sau khi hương tàn, người đứng đầu gia đình sẽ vái ba vái, xin phép ông bà mang vàng mã đi hóa. Phần tiền vàng được hóa trước, sau đó mới đến các vật dụng như quần áo, mũ nón, giày… Nếu trong gia đình có người mới mất thì phần vàng mã này phải được hóa sau cùng.

Một số gia đình còn cẩn thận mang hai cây mía lễ hơ lên phần tiền vàng vừa được hóa xong, ngụ ý gửi cây gậy hoặc làm đòn gánh cho các cụ gánh tiền, gánh vàng về cõi âm.

Khi hóa vàng xong, gia chủ sẽ vẩy vài giọt rượu cúng xuống. Nghi thức này được cho là nhằm giữ sự thiêng liêng của lễ hóa vàng và cũng là cách để ông bà, tổ tiên nhận được đầy đủ các lễ vật, tiền vàng con cháu gửi.

Hóa xong vàng mã, mâm cỗ, bánh trái trên ban thờ sẽ được hạ xuống để con cháu thụ lộc, kết thúc những ngày Tết đoàn viên, trở về với nếp sinh hoạt thường ngày.