Ký ức 10 ngày địa ngục của người bưu tá kháng chiến

Sụt 20 kg sau 10 ngày bị địch tra tấn bằng chích điện, dìm nước, đập nát ngón chân, bưu tá Lê Văn Tư vẫn không khai nửa lời để giữ trọn huyết mạch thông tin.

Ở tuổi 91, ông Tư vẫn nhớ như in ngày 6/12/1953, thời điểm khởi đầu cho chuỗi ngày ông bị tra tấn dã man trong nhà tù của thực dân Pháp.

Hôm đó, sau khi giao thư mật, bưu tá 18 tuổi Lê Văn Tư đang ẩn mình trong hầm bí mật dưới chuồng lợn ở thôn Song Tháp, xã Châu Khê, tỉnh Bắc Ninh thì bị chỉ điểm. Lính Pháp ập vào bắt.

Chúng lột quần áo, bêu ông đi khắp thôn để thị uy vì "dám theo Việt Minh". Trước sự chứng kiến của dân làng, chúng dùng búa đập nát ngón chân cái, dùng tay bọc sắt đấm gãy răng ông. "Huyện ủy Bắc Ninh ở đâu? Người đứng đầu là ai? Đại đội 529 ở đâu?", chúng liên tục tra hỏi, nhưng chỉ nhận lại sự im lặng.

Không khai thác được gì, quân Pháp giải ông về nhà tù Nhà Tiền (nay là số 175 Nguyễn Thái Học, Hà Nội). Đây là một trong những trại giam khét tiếng nhất Đông Dương, giam giữ và tra tấn dã man nhiều cán bộ, chiến sĩ cách mạng và tù chính trị từ nhiều tỉnh miền Bắc. Tại đây, chàng thanh niên Lê Văn Tư phải chịu ba cữ tra tấn mỗi ngày với những ngón đòn dã man.

Cữ đầu tiên là "đòn bộ". Cai ngục và lính gác dùng bàn tay bọc sắt đấm liên tục vào mặt, bụng, ngực đến khi ông ngất xỉu. Cữ tiếp theo là "đòn thủy". Những tên cai ngục dìm đầu ông vào thùng nước cho đến khi ngạt thở rồi kéo ra, đặt ván gỗ lên bụng cho lính nhảy lên ép nước phọt ra ngoài. Trận cuối trong ngày là "đòn chích điện". Một cực gắn vào sống mũi, cực còn lại kẹp vào bộ phận sinh dục, mỗi lần điện chạy qua khiến toàn thân ông co giật. Sau mỗi trận đòn, chúng lại hỏi cung.

"Chúng nó đánh đến mệt mới nghỉ, còn mình thì đã nhũn như sợi bún", ông Tư nhớ lại. "Tôi thà chết chứ không khai".

Sau 10 ngày đêm, cơ thể 52 kg của chàng thanh niên 18 tuổi Lê Văn Tư còn 32 kg da bọc xương, đầy thương tích. Không thu được kết quả, địch tống ông vào buồng giam. Sáu tháng sau, vào tháng 6/1954, ông vượt ngục thành công và lập tức quay về Bưu điện tỉnh Bắc Ninh tiếp tục nhiệm vụ.

"Tôi không nghĩ đến vết thương, chỉ nhớ lời Bác Hồ dạy: Liên lạc là một việc quan trọng bậc nhất trong công tác cách mệnh, vì chính nó quyết định sự thống nhất chỉ huy, sự phân phối lực lượng và do đó đảm bảo thắng lợi', nên bằng mọi giá phải quay lại tổ chức", ông nói.

Trước khi bị bắt và những ngày tháng bị tra tấn thừa sống thiếu chết, bưu tá Lê Văn Tư cũng đã nhiều lần đối mặt lằn ranh sinh tử để góp phần giữ "mạch máu thông tin liên lạc" thông suốt.

Cựu bưu tá Lê Văn Tư, 91 tuổi, kể về thời gian làm giao bưu trong kháng chiến chống Pháp tại nhà riêng ở Đông Anh, Hà Nội, chiều 16/9. Ảnh: Nga Thanh

Ông Tư là con thứ ba trong gia đình có bốn anh chị em đều tham gia kháng chiến ở xã Dục Tú (tỉnh Bắc Ninh cũ, nay là Đông Anh, Hà Nội). Năm 1951, khi mới 16 tuổi, ông xung phong vào ngành bưu điện. Ông sớm ý thức được tầm quan trọng của công việc, bởi Bắc Ninh thời điểm đó là địa bàn chiến lược, cửa ngõ phía bắc Hà Nội, là đầu mối giao thông huyết mạch với Quốc lộ 1A và đường sắt. Quân Pháp tập trung đông tại đây để kiểm soát toàn bộ khu vực Bắc Bộ.

"Muốn đánh giặc phải truyền được tin. Khi đó chưa có điện thoại, đài bắt sóng thô sơ, việc truyền tin hoàn toàn dựa vào con người", ông phân tích.

Bưu điện tỉnh Bắc Ninh lúc bấy giờ có gần 400 người, phụ trách liên lạc cho 10 huyện. Sau khóa huấn luyện ngắn ngày, ông Tư bắt đầu những chuyến đi mà mỗi lần lên đường đều là một lần đặt cược tính mạng.

Các bưu tá như ông Tư giống như những tế bào hồng cầu chạy trong huyết mạch thông tin phục vụ kháng chiến. Họ có nhiệm vụ truyền mệnh lệnh, tài liệu, kết nối hậu phương với tiền tuyến. Công việc của họ không chỉ là luồn lách qua các chốt địch mà còn băng qua những "tọa độ lửa", nơi bom cày, đạn xới. Mức độ nguy hiểm và sự hy sinh của người bưu tá không khác gì những người lính ngoài mặt trận. Ngành bưu điện khi ấy có một quy tắc bất thành văn: người trước ngã xuống, người sau phải nén đau thương để xông lên phía trước. "Mệnh lệnh là tối thượng, mạch máu thông tin không bao giờ được phép đứt", ông Tư kể.

Mỗi chuyến đi, ông đều nghiên cứu kỹ thực địa. Có những chuyến đưa thư chỉ vài km, nhưng cũng không ít lần ông phải băng rừng, vượt sông hơn 40 km.

"Bưu tá chúng tôi luôn mang theo lựu đạn, sẵn sàng hy sinh chứ quyết không để tài liệu mật rơi vào tay địch. Nếu bị vây bắt, thư phải được vùi xuống bùn đất phi tang", ông kể.

Giao thông viên vận chuyển công văn tài liệu phục vụ Chiến dịch Điện Biên Phủ qua đường Nho Quan, Ninh Bình đầu năm 1954. Ảnh tư liệu

Suốt bốn năm làm bưu tá kháng chiến, ông không nhớ hết mình đã vượt qua bao nhiêu trận càn, bao lần đối mặt với cái chết. "Nhưng tôi còn may mắn hơn nhiều đồng đội", ông ngậm ngùi nói.

Ông nhắc đến những đồng đội đã hy sinh như ông Nguyễn Văn Bầu, Trưởng phòng Bưu điện Gia Lâm, bị bắn chết trên sông Hồng năm 1947; bưu tá Nguyễn Tiến Ái bị bắn ở bãi giữa sông Cầu, ba ngày sau mới tìm thấy thi thể; hay hai nữ bưu tá Nguyễn Thị Chước và Sải Thị Hạng của Bưu điện Thuận Thành (Bắc Ninh) bị giặc bắn, phơi xác giữa đường 38.

Trong 9 năm kháng chiến chống Pháp, dù phương tiện thô sơ, chủ yếu dựa vào đôi chân, ông Tư và cán bộ nhân viên Bưu điện Bắc Ninh đã vượt mọi hiểm nguy hoàn thành nhiệm vụ. Toàn đơn vị có hơn 300 người bị địch bắt, tù đày, hơn 100 người đã hy sinh.

Sau năm 1954, ông Lê Văn Tư tiếp tục công tác trong ngành. Sau năm 1975, ông vào TP HCM bốn tháng để hỗ trợ cải tổ bộ máy bưu điện ở miền Nam.

Kỷ niệm chương chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù, đày năm 2002 của Chính phủ trao tặng bưu tá Lê Văn Tư. Ảnh: Quỳnh Nguyễn

Với những đóng góp của mình, ông được trao tặng Huy chương Kháng chiến hạng Nhì năm 1961, Huân chương Kháng chiến hạng Nhất năm 1988 và Kỷ niệm chương Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày năm 2002 cùng nhiều bằng khen khác.

"Từ những người bưu tá băng rừng, vượt mưa bom bão đạn như chúng tôi, ngành bưu chính Việt Nam đã có những bước tiến vượt bậc với những ứng dụng đột phá trong khoa học, công nghệ. Đó là những điều mà thế hệ chúng tôi ngày ấy chỉ dám mơ", ông Tư nói.

Quỳnh Nguyễn - Nga Thanh