Đất hiếm được ngụy trang trong bao gạo ‘chuẩn cơm mẹ nấu’ để buôn lậu sang Trung Quốc

TPO - Quá trình điều tra vụ án liên quan Công ty Thái Dương, CQĐT xác định đất hiếm khai thác trái phép từ mỏ Yên Phú (Yên Bái) đã được các đối tượng pha trộn thêm hóa chất và phụ gia tạo thành hỗn hợp màu trắng đục, rồi đóng gói trong bao bì gạo “Chuẩn cơm mẹ nấu, cơm dẻo mềm thơm đặc trưng” để buôn lậu sang Trung Quốc.

Truy nã quốc tế doanh nhân người Trung Quốc

Theo kết luận điều tra, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an, trong giai đoạn 2019-2023, Đoàn Văn Huấn, Chủ tịch Công ty Thái Dương, đã chỉ đạo bán trái phép hơn 10.292 tấn quặng đất hiếm hàm lượng TREO 18-20%, trị giá 403 tỷ đồng và 280.846 tấn quặng sắt, trị giá 333 tỷ đồng, hưởng lợi bất chính hơn 736 tỷ đồng.

Tiền Phong Các bị can Đoàn Văn Huấn, Nguyễn Văn Chính là Tổng giám đốc và Phó tổng giám đốc Công ty Thái Dương cùng tang vật vụ án. 1

Các bị can Đoàn Văn Huấn, Nguyễn Văn Chính là Tổng giám đốc và Phó tổng giám đốc Công ty Thái Dương cùng tang vật vụ án.

Một trong những khách hàng mua đất hiếm của Huấn là Lưu Đức Hoa (người Trung Quốc), một doanh nhân tự do từng thuê đất và mở xưởng chế biến quặng đất hiếm tại Hải Phòng. Lưu Đức Hoa chỉ đạo các công nhân chế biến quặng đất hiếm, nâng hàm lượng đất hiếm lên 20-30% trước khi "xuất khẩu".

Vì quặng đất hiếm của Công ty Thái Dương không đủ điều kiện xuất khẩu, Lưu Đức Hoa đã chỉ đạo nhân viên pha trộn thêm hóa chất và phụ gia tạo thành hỗn hợp màu trắng đục. Sản phẩm này sau đó được đóng gói trong bao bì gạo “BẢO KHANG RICE, Chuẩn cơm mẹ nấu, cơm dẻo mềm thơm đặc trưng”, nhằm ngụy trang cho hàng hóa.

Lưu Đức Hoa cũng thuê Khâu Vỹ Bung, Giám đốc Công ty GUANGZHOU (Trung Quốc), làm thủ tục xuất khẩu, khai báo là "Hỗn hợp chất Oxalate", nhưng thực chất là đất hiếm. Sau đó, Khâu Vỹ Bung liên hệ với Trần Đức, Giám đốc Công ty Dương Liễu, để làm thủ tục xuất khẩu. Trần Đức đã mở 8 tờ khai xuất khẩu trái phép tại Chi cục Hải quan cảng Đình Vũ, Hải Phòng, với tổng khối lượng 200,78 tấn, trị giá 341.326 USD (hơn 7,8 tỷ đồng).

Lưu Đức Hoa đã xuất cảnh về Trung Quốc vào ngày 24/9/2023. Mặc dù cơ quan điều tra đã đề nghị phối hợp với Đại sứ quán Trung Quốc để xác minh thông tin về Lưu Đức Hoa, nhưng không có kết quả. Ngày 14/12/2024, cảnh sát đã ra quyết định truy nã quốc tế đối với ông này về tội “Buôn lậu”.

Mua bán quặng trái phép

Một khách hàng khác của Đoàn Văn Huấn là Lưu Vũ (người Trung Quốc), Giám đốc Công ty HUYHUANG, đã mua tổng cộng 1.953 tấn đất hiếm từ Công ty Thái Dương trong khoảng thời gian từ tháng 5/2020 đến tháng 6/2021, trị giá hơn 70 tỷ đồng. Mặc dù biết rõ quặng đất hiếm từ mỏ Yên Phú chưa đủ điều kiện xuất khẩu và việc mua bán là vi phạm pháp luật song Lưu Vũ vẫn tiếp tục mua hàng.

Lưu Vũ đã giao số đất hiếm này cho Quách Hải Ba (người Trung Quốc) để vận chuyển về Trung Quốc, nhưng do Quách Hải Ba đã xuất cảnh, cảnh sát không thể làm rõ cách thức vận chuyển. Lưu Vũ hiện đang bị tạm giam tại trại T16, chịu cáo buộc "Tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có”.

Trong vụ án này có 27 bị can, trong đó 7 người là cựu lãnh đạo và nhân viên của Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) cùng Sở TN&MT tỉnh Yên Bái bị truy tố với tội danh "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí".

Trong số các bị can bị đề nghị truy tố có, ông Nguyễn Linh Ngọc, cựu Thứ trưởng Bộ TN&MT; Nguyễn Văn Thuấn, cựu Tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất và Khoáng sản; Hoàng Văn Khoa, cựu Vụ trưởng Vụ Khoáng sản; Hồ Đức Hợp, cựu Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Yên Bái.

Bị can Đoàn Văn Huấn (Chủ tịch Công ty Thái Dương) bị đề nghị truy tố về 3 tội danh: "Vi phạm quy định về thăm dò, khai thác tài nguyên", "Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng", và "Gây ô nhiễm môi trường".