Đằng sau câu chuyện về bức tranh sơn dầu bác sĩ Yersin

Bác sĩ A.Yersin sinh ra ở Thụy Sĩ, mang quốc tịch Pháp nhưng lại gắn bó mật thiết với người dân Nha Trang - Khánh Hòa.

Lúc sinh thời, người dân gọi ông bằng cái tên “ông Năm Yersin” và khi ông qua đời, nhân dân đưa bài vị của ông vào chùa thờ phụng.

Đến nay, những hiện vật về bác sĩ A.Yersin vẫn được nhiều nhà sưu tầm lưu giữ. Trong số các hiện vật này nổi lên là bức tranh chân dung Alexandre Yersin khổ 50 x 70 cm, vẽ bằng chất liệu sơn dầu.

Đây là bức tranh quý, được ông Đống Lương Sơn - Chủ tịch Hội Những người ái mộ bác sĩ A.Yersin tỉnh Khánh Hòa giới thiệu tới công chúng lần đầu nhân kỷ niệm 161 năm ngày sinh vị bác sĩ.

Tranh sơn dầu về bác sĩ Alexandre Yersin nhưng chưa rõ tác giả và thời gian vẽ. Ảnh: Hữu Long

Hội ái mộ bác sĩ A.Yersin đến nay đã mời các chuyên gia, họa sĩ về thẩm định bức tranh.

Căn cứ vào chất liệu, nét vẽ, hình thể của bác sĩ Yersin, giới chuyên môn đều khẳng định bức tranh có tuổi đời trên 80 năm, khắc họa giai đoạn cuối đời của ông.

Có điều đặc biệt là bức tranh trải qua nhiều thăng trầm lịch sử nhưng đến nay, tác giả của nó vẫn là ẩn số.

Ông Đống Lương Sơn kể lại, 4 năm về trước, ông có tiếp nhận bức tranh chân dung bác sĩ Yersin từ một người dân ở Nha Trang. Tuy nhiên, người này không có thông tin về tác giả hay tuổi của bức tranh. Ông Đống Lương Sơn chỉ biết, ông cố của người cho tranh từng lưu giữ trong nhà suốt nhiều năm liền trước khi trao tặng cho Hội.

Nhìn bức tranh được vẽ kiểu truyền thần, nhiều người ngay lập tức có một cảm xúc rất thân quen về một vị bác sĩ trọn đời gắn bó ở vùng đất Khánh Hòa.

Trong tranh, bác sĩ Yersin mặc một chiếc áo khoác tối màu, viền cổ màu sáng, nét mặt già yếu, râu bạc, nhưng ánh mắt vẫn còn tinh anh.

Ông Đống Lương Sơn đánh giá bức tranh sơn dầu này gần như độc bản, có thể được vẽ tại Nha Trang hoặc ở Pháp khi ông Yersin đi công tác.

Sau khi ông Sơn trao đổi với nhiều họa sĩ, họ đều đánh giá bức tranh này rất quý hiếm. Nhìn vào khuôn mặt và cảm xúc trong tranh, một số người đoán lúc này ông Yersin đã trên 75 tuổi.

Bác sĩ Yersin, tên đầy đủ là Alexandre Émile Jean Yersin, sinh ngày 22.9.1863 tại Lavaud, hạt Vaud, Thụy Sĩ. Năm 1886, ông sang Pháp làm việc ở Viện Pasteur Paris. Năm 1891, ông đến Nha Trang sinh sống và làm việc ở đây cho đến ngày mất (1.3.1943), thọ 80 tuổi.

Yersin có nhiều công trình y học giá trị, trong đó đáng chú ý là phát hiện bệnh dịch hạch (sau này được đặt tên để vinh danh ông - Yersinia pestis). Ông cũng là người sáng lập Viện Pasteur ở Nha Trang (1895), Hà Nội (1925) và Đà Lạt (1936). Năm 2013, bác sĩ Yersin được Chính phủ truy tặng danh hiệu Công dân danh dự Việt Nam.