Cú 'kết liễu' USAID và vai trò 'lãnh đạo thế giới'

Động thái của chính quyền Trump 2.0 như một .quả bom nguyên tử mini. đã quét sạch hơn 63 năm hoạt động của USAID.

Tòa nhà USAID tại Washington, D.C. đóng cửa và chuyển sang làm việc từ xa theo bản ghi nhớ mới ban hành ngày 3-2 - Ảnh: Reuters

Trang web của USAID khép lại với dòng chữ "Cảm ơn sự phục vụ của quý vị" mà không còn bất kỳ thông báo nào khác.

Thông tin như một "quả bom nguyên tử mini" đã quét sạch hơn 63 năm hoạt động của USAID - tổ chức được thành lập năm 1961 dưới thời Tổng thống J.F.Kennedy, khi Chiến tranh lạnh bùng nổ, với sứ mệnh kiến tạo một "thế giới tự do".

Biểu tượng của USAID - hai bàn tay nắm chặt - từng in trên từng bao gạo, quyển tập, thùng dầu ăn... như một dấu ấn quen thuộc. Theo chính USAID, đây là công cụ "thúc đẩy các lợi ích đối ngoại của Mỹ" tại hơn 100 quốc gia, với ngân sách lên đến 43,79 tỉ USD (năm 2023).

Để so sánh, Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) - một tổ chức "máu mặt" trong lĩnh vực viện trợ - năm 2023 chỉ có ngân sách 11,4 tỉ euro (tương đương 11,8 tỉ USD).

Suốt 63 năm qua, USAID được hơn một tá đời tổng thống Mỹ đánh giá là hữu ích (tất nhiên, đối với nước Mỹ). Nay, chỉ hai tuần sau khi Tổng thống Donald Trump nhậm chức, hôm 3-2 Nhà Trắng đã lên án USAID như sau: "Trong suốt mấy chục năm, USAID đã vô trách nhiệm với người dân đóng thuế khi chuyển những khoản tiền khổng lồ cho các dự án lố bịch - và trong nhiều trường hợp là tai hại - của các viên chức quan liêu lâu năm, gần như không có sự giám sát nào".

Để chứng minh, Nhà Trắng đưa ra một loạt "thí dụ lãng phí và lạm dụng" như: 1,5 triệu USD để "thúc đẩy sự đa dạng, công bằng và hòa nhập tại nơi làm việc và cộng đồng doanh nghiệp ở Serbia"; 70.000 USD cho một "vở nhạc kịch" ở Ireland; 47.000 USD cho một "vở opera chuyển giới" ở Colombia; 32.000 USD cho một "truyện tranh chuyển giới" ở Peru; và 2 triệu USD dành cho chương trình chuyển đổi giới tính và "hoạt động vì LGBT" ở Guatemala...

Nhà Trắng mỉa mai kết thúc: "Danh sách này cứ dài ra mãi - và tất cả đã diễn ra trong nhiều thập niên", để rồi "tuyên chỉ": "Dưới thời Tổng thống Trump, sự lãng phí, gian lận và lợi dụng này giờ thì chấm dứt".

Hôm 3-2, trước tổng thống Costa Rica, Ngoại trưởng Marco Rubio đã nhấn mạnh: "Viện trợ nước ngoài không phải là từ thiện. Mỗi đô la chúng tôi chi tiêu - chừng nào tôi còn là ngoại trưởng và Tổng thống Trump còn ở Nhà Trắng - sẽ phục vụ lợi ích quốc gia của chúng tôi".

Vậy lợi ích quốc gia của Mỹ từ nay sẽ là gì? Liệu tổng thống thứ 47 của nước Mỹ có muốn tiếp tục con đường mà hơn mười đời tổng thống Mỹ đã gầy dựng suốt 63 năm qua bằng công cụ USAID? Hay ông ta sẵn sàng "nhường sân" cho Trung Quốc - "ngôi sao đang lên" với Cơ quan Hợp tác phát triển quốc tế (CIDCA) với nguồn lực dồi dào - đang chực chờ cơ hội?