Có phải tháng Giêng không bao giờ nhuận?
Trả lời phóng viên Báo điện tử VTC News, ThS Trần Tiến Bình, nguyên cán bộ Ban Lịch Nhà nước, sau này là Phòng Nghiên cứu lịch, Trung tâm Thông tin Tư liệu, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, tác giả cuốn "Lịch Việt Nam thế kỷ XX-XXI" phủ nhận điều này. Ông cho biết tháng Âm lịch nào trong năm cũng có thể là tháng nhuận. Tuy nhiên, tháng Giêng rất hiếm khi nhuận và điều này dẫn đến ngộ nhận kể trên.
Thực tế, Âm lịch Việt Nam thế kỷ 20 - 21 không thấy tháng Chạp hay tháng Giêng nhuận, vì vậy nhiều người tin rằng tháng Giêng không thể là tháng nhuận. Tuy nhiên, lùi về quá khứ xa hơn, ta sẽ thấy năm Quý Hợi (1803) có nhuận tháng Giêng. Sang thế kỷ 22, hiện tượng nhuận tháng Giêng xuất hiện vào năm Mậu Thân - 2148. Năm đó sẽ có 2 ngày mùng 1 tháng Giêng là Chủ nhật 21/1/2148 và thứ Ba 20/2/2148 Dương lịch.
Tương tự, nhiều người cũng tưởng rằng tháng 11 Âm lịch không thể là tháng nhuận. Thế nhưng lịch năm 2033 sẽ có 2 tháng 11 Âm lịch.
Lý giải về cách tính tháng nhuận, ThS Trần Tiến Bình cho biết, một tháng Âm lịch chính xác có 29,53 ngày, tuy nhiên năm Âm lịch được làm tròn thành 354 ngày, ít hơn một năm Dương lịch 11 ngày, cứ 3 năm lại ít hơn 33 ngày.
Để cân bằng thời gian giữa 2 loại lịch này, các nhà làm lịch tính toán cứ 3 năm Âm lịch phải cho thêm một tháng nhuận. Tuy nhiên, dù có nhuận thì năm Âm lịch vẫn luôn chậm hơn so với năm dương lịch. Để khắc phục tình trạng trên, họ quy ước cứ 19 năm lại có thêm một tháng nhuận. Năm nhuận là năm có 13 tháng Âm lịch nằm giữa 2 ngày Đông chí (khoảng 21/12 Dương lịch, luôn rơi vào tháng 11 Âm lịch).
Dựa vào đâu để xác định tháng nào là tháng nhuận? Các nhà làm lịch tính các điểm Trung khí. Giữa 2 ngày Đông chí có 12 Trung khí là: Đông chí, Đại hàn, Vũ thủy, Xuân phân, Cốc vũ, Tiểu mãn, Hạ chí, Đại thử, Xử thử, Thu phân, Sương giáng và Tiểu tuyết. Các điểm này thường cách nhau khoảng 1 tháng.
Năm nhuận Âm lịch có 13 tháng nhưng số điểm Trung khí luôn luôn chỉ có 12, do đó trong năm nhuận sẽ có tháng không chứa điểm Trung khí nào. Tháng nào không chứa điểm Trung khí chính là tháng nhuận, có tên trùng với tháng Âm lịch trước nó.
Thế nhưng việc tính toán năm nhuận cũng cần quan sát dựa vào thay đổi thực tế. Bởi lẽ, các điểm Sóc (thời điểm không trăng) dùng để xác định ngày mồng 1 Âm lịch và các điểm Trung khí cần phải tính lại thật chính xác, nhiều khi chỉ lệch vài phút đã sang ngày khác và điều này ảnh hưởng đến việc xác định tháng nhuận.
Chẳng hạn theo giờ Việt Nam, điểm Đông chí năm 1984 vào 23 giờ 23 phút ngày 21/12 và theo giờ Trung Quốc là 0 giờ 23 phút ngày 22/12; điểm Xuân phân ở Việt Nam là 23 giờ 14 phút ngày 20/3/1985 và ở Trung Quốc Xuân phân là 0 giờ 14 phút ngày 21/3/1985 (do múi giờ khác nhau, Việt Nam là GMT+7, còn Trung Quốc là GMT+8).
Vì thế mà Âm lịch Trung Quốc có tháng 10 nhuận vào năm 1984, còm Âm lịch Việt Nam lại có tháng 2 nhuận năm 1985; khiến Tết Nguyên đán giữa 2 lịch lệch nhau 1 tháng.
Trở lại vấn đề hiếm khi có nhuận tháng Giêng, ThS Trần Tiến Bình khẳng định đây là do sự vận hành của lịch theo cách tính quy ước chứ không phải ý muốn chủ quan của các nhà làm lịch.
Dồn dập lịch thi lớp 10 trường chuyên ở Hà Nội
00:01 11/06/2025Trong hơn một tuần đầu tháng 6, bảy trường chuyên tổ chức thi tuyển lớp 10, hai trường trùng lịch.
Triều Tiên nhờ Nga sửa tàu chiến bị hư khi hạ thủy?
16:00 09/06/2025Theo hình ảnh vệ tinh, tàu chiến bị hư hỏng sau lần hạ thủy gần đây của Triều Tiên đang ở cảng Rajin sát biên giới Nga, nêu nghi vấn Nga có thể tham gia sửa chữa con tàu.
Meygroup & Cen Land - Kích hoạt chuyển động bất động sản với chiến dịch 'Đến Phú Quốc, về ở Meyhomes'
14:00 08/06/2025Ngày 04/6/2025, Công ty Cổ phần Bất Động Sản Cen SPC chính thức ra mắt và trở thành đối tác chiến lược toàn diện với Tập đoàn MEYGROUP (thương hiệu Bất động sản thuộc Tập đoàn Tân Á Đại Thành) thực hiện “sứ mệnh đặc biệt” nhằm khơi thông dòng chảy bất động sản, kích hoạt chiến dịch: Đến Phú Quốc, về ở Meyhomes.
Trao 2 Mái ấm Công đoàn cho đoàn viên có hoàn cảnh khó khăn ở Đồng Nai
14:00 08/06/2025Đồng Nai - Ban Quản lý Quỹ xã hội LĐLĐ tỉnh hỗ trợ 2 Mái ấm Công đoàn cho đoàn viên ở huyện Xuân Lộc.
Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm gia đình người Việt Nam tại Pháp
06:45 08/06/2025Hiện nay, cộng đồng người Việt tại Pháp có hơn 300.000 người, trong đó đội ngũ trí thức đông đảo với khoảng 50.000 người và hàng nghìn doanh nhân.
Sở Du lịch TPHCM nói về mô hình kinh doanh lưu trú ngắn ngày trong chung cư
04:00 06/06/2025TPHCM - Ngày 5.6, Sở Du lịch TPHCM thông tin về mô hình kinh doanh lưu trú ngắn ngày trong chung cư .
Hải Dương triển khai giao diện đa ngôn ngữ trên Cổng Dịch vụ công quốc gia
04:00 06/06/2025Hải Dương - UBND tỉnh Hải Dương yêu cầu triển khai giao diện đa ngôn ngữ trên Cổng Dịch vụ công quốc gia trước ngày 12.6.
Trao 200 triệu đồng hỗ trợ 4 đoàn viên ở Thái Bình xây nhà Mái ấm Công đoàn
04:00 06/06/2025Thái Bình - Ngày 5.6, Công đoàn Khu kinh tế & các Khu công nghiệp tỉnh tổ chức trao kinh phí hỗ trợ xây nhà cho đoàn viên có hoàn cảnh khó khăn về nhà ở.
Chuyến công tác của Thủ tướng: Làm sâu sắc quan hệ với Pháp, Thụy Điển, Estonia
16:45 05/06/2025Thủ tướng Phạm Minh Chính và Phu nhân cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam sẽ tham dự Hội nghị Đại dương LHQ, tiến hành các hoạt động song phương tại Pháp, thăm chính thức Estonia và Thụy Điển.
