Vụ tiêm kích Hàn Quốc thả bom vào khu dân cư diễn ra thế nào

5 tiêm kích KF-16 Hàn Quốc huấn luyện bắn đạn thật sáng 6/3, trong đó hai chiếc đầu tiên thả loạt bom nhầm vào khu dân cư ở tỉnh Gyeonggi.

Không quân Hàn Quốc sáng 6/3 triển khai 13 máy bay cho cuộc diễn tập bắn đạn thật ở tỉnh Gyeonggi, gồm tiêm kích tàng hình F-35A, chiến đấu cơ hạng nặng F-15K và hạng nhẹ KF-16, cùng máy bay huấn luyện siêu thanh FA-50. Sự kiện nằm trong khuôn khổ tập trận chung quy mô lớn giữa quân đội Hàn Quốc và lực lượng Mỹ đồn trú.

Tổng cộng 5 chiếc KF-16 được chia làm hai biên đội, xuất phát cách nhau ba phút từ căn cứ không quân Kunsan ở miền đông Hàn Quốc. Mỗi máy bay mang theo 4 quả bom Mark 82 để tập kích mục tiêu tại thao trường Seungjin thuộc thành phố Pocheon, cách biên giới Triều Tiên khoảng 35-40 km.

Tuy nhiên, hai chiếc KF-16 thuộc biên đội đầu tiên đã thả 8 quả bom, mỗi quả chứa gần 90 kg thuốc nổ mạnh, vào khu dân cư ngoài thao trường Seungjin, cách mục tiêu chỉ định khoảng 8 km. Sự cố khiến 29 người bị thương, trong đó có 15 dân thường và 14 binh sĩ, đồng thời phá hủy hoặc làm hư hại 8 công trình.

Hãng thông tấn Yonhap cho biết các quả bom rơi xuống khu dân cư lúc 10h04, sở cứu hỏa địa phương nhận tin báo chỉ sau khoảng một phút và bắt đầu triển khai hoạt động cứu hộ cứu nạn.

Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hàn Quốc (JCS) tiếp nhận báo cáo đầu tiên lúc 10h24, chậm hơn 19 phút so với sở cứu hỏa. JCS công bố thông tin với truyền thông vào khoảng 10h40, quyền Bộ trưởng Quốc phòng Hàn Quốc Kim Seon-ho lên tiếng về sự cố sau đó ba phút.

Chưa rõ thời điểm Bộ tư lệnh không quân Hàn Quốc nhận được thông tin về vụ thả bom nhầm. Lực lượng này chỉ đưa ra thông báo về sự việc lúc 11h44, tức là hơn 100 phút sau khi loạt bom rơi xuống khu dân cư.

"Tình huống xảy ra trong một cuộc diễn tập, không phải trong hoạt động tác chiến thực sự. Theo cơ cấu tổ chức, không quân Hàn Quốc có trách nhiệm phát hiện và nắm bắt tình hình sớm nhất, chứ không phải JCS", hãng thông tấn Yonhap cho hay.

Một quan chức không quân Hàn Quốc giải thích rằng có nhiều đơn vị cùng diễn tập bắn đạn thật ở cả dưới mặt đất và trên không vào thời điểm đó, khiến quân chủng này phải mất nhiều thời gian để xác định các vụ nổ tại khu dân cư có phải do bom thả từ tiêm kích hay không.

Vị trí 8 quả bom rơi xuống khu dân cư ở tỉnh Gyeonggi, Hàn Quốc, sáng 6/3. Đồ họa: Chosun

Theo kế hoạch tác chiến, biên đội KF-16 phải bay với tốc độ 833 km/h ở độ cao 1.200 m khi tiếp cận mục tiêu. Truyền thông Hàn Quốc cho rằng độ cao này đủ để phi công phát hiện điều bất thường, như điểm rơi của bom nằm ở khu dân cư thay vì trong thao trường, trước khi cắt bom. "Tuy nhiên, phi công KF-16 chỉ nhận ra sai lầm sau khi về căn cứ", một quan chức cho biết.

Vài tiếng sau khi sự cố xảy ra, không quân Hàn Quốc thông báo phi công trên máy bay dẫn đầu biên đội (số 1) đã "nhập sai tọa độ mục tiêu và thực hiện thao tác cắt bom bất thường". Phi công số 2 nhập đúng dữ liệu nhưng vẫn ném bom sai vị trí như tiêm kích dẫn đầu.

Một quan chức quốc phòng Hàn Quốc giải thích biên đội KF-16 khi đó thực hành khoa mục ném bom hiệp đồng, nên tọa độ mục tiêu và thời điểm cắt bom của cả hai máy bay sẽ do phi công số 1 quyết định, dữ liệu trên tiêm kích số 2 "không có nhiều ý nghĩa".

"Ở các cuộc diễn tập hiệp đồng biên đội, tiêm kích bay sau phải tuân thủ tuyệt đối mệnh lệnh và hành động của máy bay số 1. Trong sự cố ngày 6/3, máy bay số 2 phải thả bom ngay sau khi số 1 hành động, nên phi công không có thời gian thông báo về lỗi tọa độ", một nguồn tin quân sự Hàn Quốc tiết lộ với tờ Chosun.

Các tiêm kích KF-16 tham gia diễn tập bắn đạn thật ở Gyeonggi sáng 6/3. Ảnh: Yonhap

Theo quy trình của không quân Hàn Quốc, phi công sẽ nhận thông tin nhiệm vụ từ trực ban tác chiến, sau đó tự nhập dữ liệu đường bay và mục tiêu vào thiết bị lưu trữ để tải lên hệ thống máy tính của tiêm kích.

Không quân Hàn Quốc khẳng định các phi công phải tiến hành ít nhất 3 lần xác thực tọa độ mục tiêu sau giai đoạn này để bảo đảm chính xác. Lần đầu là khi kết nối thiết bị lưu trữ vào máy bay lúc lên khoang lái, lần thứ hai khi đã cất cánh và ở độ cao ổn định, còn lần cuối cùng là quan sát khu vực mục tiêu bằng mắt thường để đối chiếu với tọa độ nạp sẵn.

Thao trường Seungjin là một trong những cơ sở huấn luyện có diện tích lớn nhất châu Á và phi công có thể xác nhận vị trí thả bom vào mắt thường. Sự cố xảy ra vào thời điểm bầu trời quang đãng, không có mây.

Tuy nhiên, một số quan chức quốc phòng và chuyên gia Hàn Quốc nhận định phi công KF-16 đã phạm sai lầm vì không nắm rõ địa hình thao trường. Không quân Hàn Quốc ít diễn tập bắn đạn thật tại Seungjin do chi phí tốn kém và người dân nhiều lần khiếu nại vì tiếng ồn.

"Khác với lính pháo binh của lục quân, những người luôn nhớ kỹ tọa độ mục tiêu, phi công không thường xuyên diễn tập bắn đạn thật ở khu vực này và bị bỡ ngỡ", Lee Il-woo, giám đốc viện nghiên cứu mang tên Mạng lưới Phòng thủ Độc lập ở Hàn Quốc, nhận định.

Xe tải cỡ nhỏ bị hư hỏng sau vụ tiêm kích thả nhầm bom ở tỉnh Gyeonggi ngày 6/3. Ảnh: Yonhap

Giới chuyên gia Hàn Quốc nhận định khoa mục ném bom hiệp đồng là một trong những nguyên nhân dẫn tới thiệt hại lớn. "Chưa có sự cố nào xảy ra trước đây, nên không quân vẫn thực hành nội dung này", Eom Hyo-sik, tổng thư ký Diễn đàn An ninh Quốc gia Hàn Quốc, nêu quan điểm.

Không quân Hàn Quốc cam kết công bố thêm thông tin vào ngày 10/3. Theo các quan chức lực lượng này, phi công có thể phải chịu trách nhiệm pháp lý tùy thuộc tình tiết cụ thể. "Chúng tôi đã cố gắng giải thích nguyên nhân sự cố ngay trong ngày 6/3. Hiện tại chúng tôi bị hạn chế và không thể đưa ra thêm thông tin bổ sung nào", một người nói.

Nguyễn Tiến (Theo Yonhap, AFP, AP)